تشخیص دیوارهای باربر
هر ساختمانی متشکل از دیوارهای باربر(load bearing wall) و دیوارهای غیر باربر(non-load bearing wall) است. همان طور که می توانید تصور کنید، دیوارهای باربر مسئولیت به دوش کشیدن وزن سازه و انتقال آن را بر عهده دارند و دیوارهای غیر باربر نیز برای جداسازی فضاهای خانه و ایجاد اتاق مورد استفاده قرار می گیرند و هیچ باری را تحمل نمی کنند. بنابراین قبل از هرگونه اصلاح در دیوارها و یا برداشتن آن ها باید تشخیص دهیم که دیوار مذکور باربر است یا خیر.
تشخیص دیوارهای باربر در خانه
1. از پایین ترین نقطه در خانه شروع کنید: بهتر است برای تشخیص باربر بودن دیوار از ساده ترین خصیصه ی باربر بودن خانه، یعنی فونداسیون، بهره بگیرید. چنانچه خانه ی شما دارای زیرزمین است از آن جا شروع کنید و در غیر این صورت، از هر جایی روی طبقه ی اول که دارای پایین ترین دال بتنی است شروع کنید:
هنگامی که به پایین ترین نقطه ی خانه دست پیدا کردید این نکته را مد نظر قرار دهید که دیوارهای باربر به عنوان واسطی محسوب می شوند که مستقیما به فونداسیون وصل هستند و بنابراین هر دیوار متصل به فونداسیون را می بایست دیوار باربر در نظر گرفت و از برداشتن آن دیوار صرف نظر کرد.
2. محل قرارگیری تیرها را مشخص کنید: سیستم انتقال نیرو در سازه به طور کلی بدین صورت است که نیرو از طریق تیرها به ستون(یا دیوار باربر) و سپس از ستون به فونداسیون و در نهایت از فونداسیون به خاک انتقال پیدا می کند. بنابراین چنانچه سر تیرهای اصلی بر روی دیوار قرار گرفته باشد بسیار محتمل است که دیوار مذکور باربر باشد.
3. دیوارهای داخلی را تا بالای سازه دنبال کنید: دیوارهای داخلی ساختمان را در نظر بگیرید که در بین 4 دیوار خارجی ساختمان قرار گرفته است و از زیرزمین(طبقه ی اول) آن ها را دنبال کنید تا به طبقات بالاتر برسید. و بررسی کنید که ایا این دیوار تا طبقه ی بالاتر امتداد پیدا کرده است یا خیر. در صورتی که این دیوارها تا طبقات بالاتر امتداد پیدا کرده باشند بسیار محتمل است که دیوار باربر باشند.
4. دیوارهای داخلی نزدیک به مرکز خانه را بررسی نمایید: هرچقدر یک خانه بزرگ تر باشد فاصله ی دیوترهای خارجی باربر بیش تر می شود و از این رو نیاز به استفاده از دیوارهای باربر داخلی بیش تر حس می شود. مرکز خانه دارای بیش ترین فاصله از دیوارهای خارجی باربر است و در صورت وجود دیواری در مرکز خانه های بزرگ بسیار محتمل است که این دیوار بار بر باشد.
5. دنبال دیوارهای داخلی با انتهاهای بزرگ بگردید: تیرهای تکیه گاهی معمولا از اندازه ی بزرگ تری نسبت دیگر تیرها برخوردار هستند و بنابراین دیواری که برای تطبیق با این تیرهای بزرگ طراحی می شود نیز باید به اندازه ی کافی بزرگ باشد. بنابراین چنانچه دیواری دارای یک مقطع قوطی شکل بود و یا در انتهای آن یک ستون بزرگ شده وجود داشت این برداشت را می توان داشت که دیوار مذکور باربر است.
مقاوم سازی ساختمانهامقاوم‌سازی ساختمانها از تئوری تا عمل
مقدمه:
زلزله بم موجبات تأثر و تأسف عمومی را نسبت به فجایعی که برای مردم منطقه پیش آمده، فراهم آورد. لیکن زلزله مازندران با لرزش شدیدی که در تهران احساس شد علاوه بر همدردی با مردم آن دیار، باعث نگرانی و تشویش بیش از حد برای ساکنین پایتخت گردید و همدلی با دیگران را با نگرانی برای خود در هم آمیخت.
مجدداً بحث مقاومسازی، سخن روز همه مسؤولین و حتی مردم گردید. عدهای مقاومسازی را به عنوان «ساختن مقاوم ساختمانهای نوساز» مطرح نمودند و عدهای دیگر بحث «مقاومسازی ساختمانهای قدیمی» را مدنظر دارند. ولی نکته نگران کننده این است که متأسفانه حتی بعد از وقوع زلزله‌های اخیر، هنوز ساختمانهای خصوصی، عمومی و آموزشی دولتی در تهران در حال احداث است که در کمال تأسف عمداً یا سهواً، ضوابط محاسباتی و اجرائی مقاومسازی زلزله در مورد آنها اجرا نمی‌شود و نظارت صحیحی هم بر آنها حاکم نمی‌باشد و معلوم نیست در کجای این هیاهو و غوغای مقاومسازی، قرار دارند.
کلیات:
به هرحال مسأله مقاومسازی در هر دو زمینه یاد شده (چه ساختمانهای قدیم و بافت فرسوده و چه ساختمانهای نوساز) مطرح میباشد. در مورد نوسازی ساختمانها نیاز به ضوابط منسجم‌تری برای کنترل دقیق طراحی، ساخت براساس نقشه‌های اجرائی، جوشکاری صحیح و بتن‌ریزی قابل اعتماد وجود دارد مخصوصاً حتی پس از محاسبات و طراحی مناسب، ضعف جوشکاری در ساختمانهای فلزی و کم بودن مقاومت بتن در سقف و پی ساختمانهای فلزی و در کل ساختمانهای بتنی، معضل بزرگی میباشد و هیچ نوع کنترلی بر آنها وجود ندارد. قابل ذکر است که اکثر بتن‌های مصرفی در ساختمانهای ساخته شده حتی در چند سال اخیر از مقاومت محاسباتی ضعیف‌تر هستند و در هنگام وقوع زلزله، فجایع جبران ناپذیری را بوجود خواهند آورد. در حالیکه نزد مردم، اسکلت بتنی ساختمان مقاوم‌تری را تداعی می‌نماید. «شن و ماسه شسته نشده، دانه‌بندی غلط، کم بودن عیار سیمان، شل و پر آب بودن بتن برای بتن‌ریزی راحت‌تر با پمپ و …»، همگی باعث کاهش مقاومت بتن میشوند. شرکتهای تولید بتن، در صورت کاستی مقاومت بتن از میزان تعهد شده، تحت شرایطی فقط حاضر به پرداخت بهای بتن می‌باشند و خسارات وارد بر ساختمان را نمی‌پذیرند. پیشنهاد میشود چنین امری مستوجب برخورد کیفری از طریق قوه قضائیه باشد.
هرچند بین کسانی که در تهیه ملزومات و آهن آلات و بتن عمداً کوتاهی می‌نمایند و آنان که در این مورد دریغ نمی‌ورزند ولی به علت عدم اطلاع فنی لازم، ساختمان آنها در اجرا ضعیف است تفاوت بسیاری وجود دارد ولی شاید در هنگام وقوع زلزله، سرنوشت هر دوی آنها یکی، یعنی نتیجه تخریب ساختمان و بروز فاجعه انسانی و مالی باشد بنابراین لحاظ نمودن ضوابط قوی‌تر اجرائی و نظارتی و کنترل مضاعف بسیار ضروری به نظر می‌رسد. در جائی که شهرداری گزارش مهندس ناظر مبنی بر عدم خلاف در متراژ ساختمان را با بازدید مضاعف عوامل شهرداری کنترل می‌نماید می‌بایست در مورد اصل بسیار مهم‌تر یعنی استحکام ساختمان، این کنترل مجدد و مضاعف نیز وجود داشته باشدت و تنها به گزارش مهندس ناظر اکتفا ننماید، چون شرایط ساخت و ساز و مسائل تحمیلی از طرف مالک و کارفرما، متأسفانه بنیان‌های اینگونه نظارت را به کلی سست نموده است و نباید با طرح مسائل شعارگونه از واقعیت آن اجتناب نمود.
مسأله مهم بعدی، قطعات الحاقی و غیر باربر ساختمان مثل دیوارهای اطراف و تیغه‌ها، دست‌انداز بام و بالکن و پنجره و شیشه مخصوصاً نماهای شیشه‌ای میباشد که به علت عدم اتصال کافی به سازه ساختمان در اثر وقوع زلزله حتی مواقعی که ساختمان از نظر اسکلت مقاوم باشد، «احتمال جدائی و ریزش» آنها به داخل و خارج ساختمان وجود دارد و حتی در برخی موارد آوار و شیشه بر سر افرادی که در حال خروج از ساختمان هستند فرو ریخته و باعث جراحت و یا فوت آنها گردیده است. باید آیین‌نامه‌های اجرائی برای اتصال کامل این عناصر به سازه ساختمان ارائه گردد و در مورد نماهای شیشه‌ای نیز تجدیدنظر اساسی صورت پذیرد. مسأله مهم بعدی بازسازی ساختمانهای فرسوده میباشد که ظاهر شکیلی به آن میدهد و ضعف‌های سازهای آنرا می‌پوشاند و این در حقیقت خواسته یا ناخواسته نوعی تقلب در ساخت و فروش به حساب میآید. در حالیکه شهرداری‌های مناطق به هیچ وجه نباید به ساختمان‌هایی که استحکام واقعی سازهای ندارند اجازه بازسازی بدهد.
مقاومسازی:
مقاومسازی در مورد ساختمانهای بسیار قدیمی که عمدتاً متشکل از دیوار باربر و بعضاً همراه با یک نیمه اسکلت فلزی هستند به علت هزینه‌های بالا و مشکلات اجرائی اگر محال نباشد به غیرممکن نزدیک است. در مورد ساختمانهای نیمه قدیمی و بعضاً جدیدتر، که به صورت اسکلت بتنی اجرا شده، به علت پوشش میلگرد در داخل بتن و عدم دسترسی آسان به آن و عدم وجود مصالحی که به راحتی به بتن اتصال یابد، تشخیص موارد ضعف و همچنین مقاومسازی آن بسیار مشکل بوده و اجرای ورق و پروفیل فلزی جوشکاری شده روی اسکلت بتنی به صورت وصله و پینه راهگشا نخواهد بود، هرچند در کیفیت و مقاوم بودن بتن مصرفی نیز باید جداً شک نمود.
در ساختمانهای اسکلت فلزی به علت ماهیت آن، اجرای مقاومسازی عملی‌تر است، لیکن به دلیل هزینه زیاد و تخریب قسمتهای زیادی از نازک‌کاری و سفتکاری برای دسترسی به تیرها و ستونها و اتصالات، و همچنین چند واحدی بودن ساختمانها و عدم حصول توافق هماهنگ در این مورد بین مالکین واحدها، معمولاً از اجرای آن اجتناب می‌ورزند، و در صورت اجرا نیز رسیدن به یک نتیجه ایده‌آل ممکن نمی‌باشد.
در اینگونه موارد، گزینه بهتر، تخریب و نوسازی کامل ساختمان میباشد. به هرحال وضعیت فونداسیون و مقاومت آن در برابر نیروی زلزله نیز باید بررسی گردد.
مدارس:
بنابر مطالب فوق‌الذکر، مقاومسازی در مورد ساختمانهای خصوصی، عملاً در سطح کلان مطرح نمی‌باشد و ساختمانهای عمومی، مخصوصاً مدارس و بیمارستان‌ها، حائز اهمیت بیشتری هستند.
به طور مثال اگر زلزله نسبتاً شدید در ساعت ۱۱ صبح اتفاق بیفتد در ساختمانهای مسکونی قدیمی که عمدتاً به صورت دو طبقه مسکونی می‌باشند، تعداد ۴ الی ۵ نفر ساکن هستند در حالیکه در یک مدرسه بین ۳۰۰ الی ۸۰۰ نفر در حال تحصیل می‌باشند و چنین اتفاقی در اینگونه ساختمانها، فاجعه جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت.
در یک بررسی کلی، ساختمانهای وابسته به وزارت آموزش و پرورش را که صرفاً جهت موارد آموزشی استفاده می‌گردند، میتوان به صورت ذیل تقسیم‌بندی نمود:
الف- مدارس بسیار قدیمی، که عمر آنها بیش از ۳۰ سال است و متشکل از دیوار باربر و یا نیمه اسکلت فلزی می‌باشند. این نوع ساختمانها عمدتاً فاقد عناصر مقاوم در مقابل زلزله مثل بادبند و قاب خمش‌گیر میباشد و هیچ‌گونه مقاومتی حتی در مقابل زلزله‌های کم شدت نیز نخواهد داشت.
ب- مدارس نسبتاً جدیدتر، که عمر آنها بین ۱۵ تا ۳۰ سال است و عمدتاً به صورت اسکلت فلزی اجرا شده‌اند لیکن نه دارای محاسبات و نقشه‌های مناسب بوده و نه در اجرای آنها رعایت اصول و استانداردهای لازم شده است و مقاومت آنها در مقابل زلزله به شبهات زیادی همراه است.
ج- مدارس جدید، که عمدتاً بعد از سال ۶۷ الی ۶۸ ساخته شده‌اند به علت وجود و اعمال آیین‌نامه‌های محاسباتی و اجرائی، از طرف سازمان‌های ذی‌ربط از وضعیت مناسبتری برخوردارند، لیکن به علت عدم کنترل دقیق اجرائی که ناشی از موارد مختلف است هنوز اطمینان کافی، حداقل نسبت به بعضی از آنها وجود ندارد.
د- ساختمان مدارس غیردولتی و غیرانتفاعی و آموزشگاه‌های خصوصی، که مجوز آنها آموزشی نبوده است و در انتخاب ساختمان این مؤسسات صرفاً کمیت و مقدار فضاهای مورد نیاز، بررسی شده و هیچ‌گونه کنترل کیفیت و استحکام سازه در مورد آنها اصلاً و اساساً مطرح نبوده است. بنابراین ساختمانی که چه بسا برای استفاده مسکونی یا اداری (با بار زنده آیین‌نامه ۲۰۰ یا ۲۵۰ کیلوگرم بر مترمربع) نیز فاقد استحکام مورد نیاز میباشد بعد از بازسازی مورد بهره‌برداری آموزشی (با بار زنده ۳۵۰ کیلوگرم برای کلاس‌ها و ۵۰۰ کیلوگرم برای راهروها و ۱۰۰۰ کیلوگرم بر مترمربع برای مخازن کتاب) قرار گرفته است.
چه باید کرد:
این امر باید با همکاری وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی، وزارت آموزش و پرورش، سازمان توسعه و نوسازی مدارس کشور، شهرداری و سایر سازمان‌های ذی‌ربط صورت گرفته و مراحل ذیل پیشنهاد میگردد؛
۱- تهیه و ارائه ضوابط و آیین‌نامه و بخش‌نامه‌های اجرائی توسط سازمان‌های ذی‌ربط
۲- بهره‌گیری از مهندسان عمران دارای پروانه اشتغال به کار سازمان نظام مهندسی جهت انجام این امر مهم، که آنان پس از تهیه گزارش از وضعیت موجود، طرح و نقشه‌های اجرائی مقاومسازی را ارائه نمایند. حق‌الزحمه این موضوع میتواند به صورت ارائه سهمیه متراژ اضافی تشویقی (محاسباتی) مهندسین موردنظر تهاتر گردد.
۳- بررسی و تأیید طرح و نقشه مربوطه در یک هیأت عالی نظارتی و یا توسعه مهندسان مشاور مورد تأیید وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری.
۴- اجرای آن در زمان تعطیلی مدارس به خصوص در تابستان توسط گروه‌های اجرائی مجرب.
هزینه‌های مربوط به عملیات اجرائی شامل دستمزدها و مصالح مصرفی میباشد. هزینه مصالح مصرفی در چنین مواردی به نسبت کل هزینه ناچیز به نظر می‌رسد. (به طور مثال با نصب و جوشکاری یک لچکی به صورت ورق مثلثی کوچک به وزن تقریبی یک کیلوگرم، مقاومت برشی تکیه‌گاهی یک تیر اصلی را میتوان بسیار برابر افزایش داد).
ولی دستمزدها مقادیر بیشتری نسبت به مصالح را در بر می‌گیرند و در کل با هزینه‌های نسبتاً متوسط و معقولی، میتوان عمل مقاومسازی مناسبی را در چنین ساختمان‌هایی انجام داد.
در مراحل بعدی، این روش را میتوان برای مجتمع‌های بیمارستانی و اداری و یا عمومی که با ارباب‌رجوع بیشتری درگیر هستند انجام داد.
اگر از همین امروز شروع کنیم می‌توانیم در تابستان آینده، صدها مدرسه را در مقابل زلزله مقاوم نماییم و فرزندان دلبندمان را با خیالی آسوده‌تر برای فراگیری علم بفرستیم تا اگر روزی ما نباشیم آنان زنده بمانند زیرا آینده متعلق به آنهاست.
روش های مقاوم سازی:- مقاوم سازی سازه ها و مقاوم سازی ساختمان ها با FRP
- مقاوم سازی سازه ها و مقاوم سازی ساختمان ها با اضافه نمودن دیوار برشی و یا مقاوم سازی سازه ها و مقاوم سازی ساختمان ها با اضافه نمودن بادبند فلزی
- مقاوم سازی و مقاوم سازی ساختمان ها سازه ها با استفاده از میراگر یا دمپر
- مقاوم سازی سازه ها و مقاوم سازی ساختمانها با استفاده از جرم های متمرکز پاندولی
- مقاوم سازی سازه ها و مقاوم سازی ساختمانها با استفاده از از ژاکت های فلزی و بتنی
- مقاوم سازی سازه ها و مقاوم سازی ساختمانها با استفاده از بادبند های کمانش تاب
- مقاوم سازی سازه ها و مقاوم سازی ساختمانها با استفاده از جداگرهای لرزه ای
| راه های مقاوم سازی ساختمان ها |
|
ساخت خانه های متحرک یکی از متدهای پیشرفته در امر مقاوم سازی در برابر زلزله است از این روش در ساخت ساختمان ها، آپارتمان ها، کارخانه ها و ساختمانهای مراکز تجاری استفاده می شود. این روش بسیار کم خرج است و در مناطقی که از نظر مقاومت در مقابل زلزله از سطح پایینی برخوردارند و در نواحی زلزله خیز سراسر جهان واقع شده اند بسیار مناسب و مقرون به صرفه می باشد بدین ترتیب تمامی اصول ساختمان سازی به سمت ساختمان سازی مکانیکی متحول می شود. این ساختمان ها در برابر تمامی بلایای طبیعی از قبیل سیل، آتشفشان، رانش زمین و همچنین در مقابل زلزله های خطرناک و مهیب و حملات تروریستی هم مقاوم می باشد. این طریقه مقاوم سازی که شیوه مهندسی ساختمانی “هاپکن” نام دارد نوعی مهندسی مکانیکی است که مدیریت و ابداع و سنجش تکنیکی آن را فردی به نام هاپکن به انجام رسانیده است. وی تا کنون چندین مورد از ماشین آلات مکانیکی را طراحی کرده و در این زمینه چند ابداع نوین داشته است. وی طی مطالعاتش در دانشگاه فنی و همندسی هلند انیشه ساخت سیستم ساختمان ساری خانه های متحرک به فکرش خطور کرد. چندین سال بعد وی ایده اش را در این خصوص تکمیل کرد. دیوار های این خانه از بتون درست شده است و بوسیله میله های فلزی کششی عمودی کاملا فشرده می شوند. بدین ترتیب بدلیل استفاده از مواد جامد فشرده و سنگین نیرو وارده به اجزای پایینی ساختمان بسیار افزایش می یابد. الببه باید گفت که دیوارهای هر طبقه بصورت کنترل شده ایی به آن فشار وارد می شود و میزان فشار وارده در تمامی طبقات یکسان است. علاوه بر یک میله عمود در هر طبقه از ۳ میله افقی هم استفاده می شود.در این ساختمان ها از مصالحی استفاده می شود که کار گذاردن آنها به آسانی صورت می گیرد که به موجب آن دیوار های ساختمان با بکار بردن میله های کششی محکم و مقاوم می شوند. از دو گونه مصالح در ساختن ساختمان ها استفاده کرد: _بلوک های سیمانی که در بسیاری از ساختمان ها در سراسر دنیا از آن استفاده می شود. با اندازه های lxwxh=400x200x200 mm, که در هر یک از آنها دو سوراخ وجود دارد. _این نوع بسیار ارزان قیمت است و در آن فقط از میزان کمی ملاط(گل و آهک) استفاده می شود. پس از اینکه مصالح ساختمانی تهیه شد، کار ساخت آن شروع می شود. این ساختمان می تواند طوری ساخته شود که در آن اصلا از ملاط استفاده نشود. دیوار ها فقط از طریق همان میله های کششی به اندازه کافی محکم و مقاوم می شوند. بدین ترتیب سوار کردن دیوارها بر روی ساختمان، تغییر شکل ظاهری آنها و جابجا کردن آنها بسیار آسان می شود. آزمایش در هفتم ماه ژوئن سال ۲۰۰۱ آزمایشی را بر روی یکی از این ساختمان ها بمنظور اثبات ضد زلزله بودن آن ترتیب داده شد، این آزمایش با حضور تعداد کثیری از مردم صورت گرفت که در میان آنها روزنامه نگاران و خبرنگاران بسیاری از رسانه های رادیو و تلویزیون هم حضور داشتند. برای این کار ما ابتدا ساختمانی را بر طبق قوانین ساختمان سازی مکانیکی بنا کردیم این ساختمان از تعدادی میله های فشرده عمودی و افقی، استوانه های آهنی در دور میله های عمودی را می پوشاند، صفحه های مسطح و یک سری قاب های ارتجاعی استفاده شد. در فونداسیون این ساختمان چارچوب های لولا دار استعمال شد. این خانه توسط جرثقیل در زاویه ۳۰ درجه از سطح زمین بالا برده شد سپس این خانه که ۲۲۰ متر مربع مساحت داشت را از همان ارتفاع رها کردند این کار را دو بار دیگر هم تکرار کردند اما هیچ اتفاقی نیافتاد و ضد زلزله بودن خانه بدین ترتیب اثبات شد. اگر ما عامل تکانه را Cs = 2,5در نظر بگیریم آنگاه شتاب هم راستا در این اسکلت برابر با ۲/۵*g*sin30=2/5*0/5*9/81=12/26[m/s2] خواهد بود که این رقم با اندازه یک زلزله شدید برابری می کند. بنابراین فشاری که در طی این زلزله به ساختمان وارد شده برابر با یک زلزله بسیار عظیم است. مقاوم سازی خانه ها به روش هاپکن و از طریق ساخت خانه های متحرک امکان پذیر شد. روش ساختاری خانه های متحرک تکمیل شد و نه تنها خانه های مسکونی بلکه ساختمان های اماکن تجاری نیز از آن بهره مند شدند. این ساختمان ها علاوه بر اینکه در مقابل وقایع طبیعی همچون زمین لرزه، رانش زمین مقاومت می کنند، در مقابل حمله های تروریستی هم همچنان پابرجا باقی می مانند. این ساختمان های ضد زلزله از اجزای خاصی ساخته شده اند که این اجزا همان مصالحی هستند که ساختمان را در مقابل زمین لرزه های مهیب و عظیم مقاوم می سازد. این شیوه مقاوم سازی بسیار کم هزینه است و در عین حال برای سرزمین های آباد در معرض زلزله در سراسر جهان مفید واقع خواهد شد. این شیوه ساختمان سازی اصول اساسی اش را از ساختمان سازی مکانیزه عاریت گرفته است گروه ساختمانی پیمانکاری و خدمات صفر تا صد آذرساوالان نوسازی بازسازی و مقاوم سازی انواع ساختمان 09128618581 - 02634451365 . در کل مناطق تهران و کرج و اطراف www.azarsavalan.com وظایف پیمانکار ساختمان
 وظایف پیمانکار ساختمان مهمترین وظایف اجرایی پیمانکار (سازنده) که بر اساس مبحث دوم مقررات ملی ساختمان موجب مسئولیت مدنی ، کیفری و انتظامی برای پیمانکار می باشد به شرح زیر است: 9- استفاده از مهندسان رشته های دیگرو اشخاص دارای صلاحیت حرفه ای حسب مورد دستورالعمل اجرایی گودبرداری ساختمانی به منظور تعیین مراحل کار و مسئولیت اشخاص مختلف دست اندرکار در گودبرداری ساختمانی شامل صاحب کار، سازنده (مجری)، مهندسین ناظر و طراح، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان، شهرداری ها یا سایر مراجع صدور پروانه و شرکت های خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک و با توجه به ضوابط مندرج در مباحث دوم، هفتم و دوازدهم مقررات ملی ساختمان این دستورالعمل تهیه شده است. دامنه کاربرد تعاریف
اصطلاحات زیر در این دستورالعمل با این معانی به کار رفته است:
گودبرداری: گودبرداری به هر گونه حفاری و خاکبرداری در تراز پایین تر از سطح طبیعی زمین یا در تراز پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور اطلاق می شود.
سازنده: سازنده (مجری) شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال به کار اجرای ساختمان از وزارت راه و شهرسازی است که به عنوان پیمانکار کل، اجرای عملیات ساختمانی را بر عهده دارد. صاحب کار: صاحب کار شخص حقیقی یا حقوقی مالک یا قائم مقام قانونی مالک کارگاه ساختمانی است که انجام عملیات گودبرداری را طبق قرارداد کتبی به سازنده واگذار می نماید. در صورتی که صاحب کار دارای پروانه اشتغال به کار اجرای ساختمان باشد، می تواند خود به عنوان سازنده فعالیت نماید. طراح: طراح یا محاسب سازه ساختمان شخص حقیقی شاغل به کار در دفتر مهندسی یا شخص حقوقی طراحی ساختمان است که براساس پروانه اشتغال به کار مهندسی معتبر در زمینه طراحی در رشته عمران از وزارت راه و شهرسازی، انجام طراحی و محاسبات ساختمان را در حدود صلاحیت و ظرفیت مندرج در پروانه اشتغال به کار مهندسی بر عهده دارد. ناظر: ناظر شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال به کار معتبر در زمینه نظارت از وزارت راه و شهرسازی است که درحدود صلاحیت و ظرفیت مندرج در پروانه اشتغال به کار بر اجرای صحیح عملیات ساختمانی نظارت می کند. شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک: شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکینک، شرکتی است که توانایی انجام مطالعات و همچنین طراحی های ذکر شده در این دستورالعمل را داشته و براساس دستورالعمل تشخیص صلاحیت وزارت راه و شهرسازی احراز صلاحیت شده باشد. سطح خطرگودبرداری: سطح خطرگودبرداری ها با توجه به عمق گود، نوع خاک، وجود آب، وجود منبع ارتعاش در مجاورت گود و حساسیت ساختمان های مجاور آن به صورت گودبرداری با خطر معمولی، زیاد و بسیار زیاد تعیین می شود. ارزیابی سطح خطر گودبرداری بر اساس ضوابط مندرج در مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان (پی و پی سازی) انجام خواهد شد. جلسه مشترک: جلسه مشترک، جلسه ای است که در گودهای با خطر زیاد و بسیار زیاد پیش از انجام عملیات گود برداری به منظور مرور و کنترل نقشه های اجرایی، توجیه و هماهنگی انجام عملیات و با حضور صاحب کار، ناظر، طراح، سازنده و نماینده فنی شهرداری در محل احداث ساختمان تشکیل خواهد شد. مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری: مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری شخص حقیقی دارای حداقل پروانه اشتغال به کار کاردانی در رشته عمران یا معماری است که در گودهای با خطر زیاد و بسیار زیاد جهت مراقبت از رعایت ایمنی در کارگاه به کار گرفته می شود. وظایف و مسئولیت های اشخاص دست اندر کار پروژه های گود برداری ساختمانی
صاحب کار
در پروژه های گودبرداری ساختمانی اهم مسئولیت های صاحب کار شامل موارد زیر می باشد: – صاحب کار موظف است مشخصات فنی املاک مجاور ملک خود را از شهرداری اخذ و دراختیار طراح پروژه قرار دهد. – صاحب کار موظف است در تمامی مراحل کار کلیه تجهیزات و منابع مالی را که برای تامین ایمنی گودبرداری توسط طراح، شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک یا ناظر ضروری تشخیص داده می شود در اختیار سازنده قرار دهد. – صاحب کار درصورت پیشنهاد و درخواست کتبی طراح موظف است برای انجام روشهایی از پایدار سازی گود که مستلزم خارج شدن از محدوده مالکیت می گردد (از قبیل نیلینگ و انکراژ) نسبت به مطلع نمودن کلیه همجواری های ذینفع اقدام نماید.طراح در پروژه های گودبرداری ساختمانی، اهم مسئولیت های طراح شامل موارد زیر است: – بررسی صحت اطلاعات املاک مجاور اخذ شده توسط صاحب کار از شهرداری
– انجام ارزیابی اولیه خطر گود و تکمیل چک لیست ارزیابی خطر گودبرداری – ارائه گزارش طراحی و نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری و ارائه دستورالعمل های اجرایی – ارائه “گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور”، تحلیل اثرات ایجاد گود بر آنها و در صورت نیاز طراحی عملیات اجرایی محافظت از ساختمان های مجاور و یا ارائه روش های مقاوم ساختن آن ها در برابر اثرات ناشی از تخریب و گودبرداری مورد نظر، ارائه نقشه های اجرایی مربوطه و ارائه دستورالعمل های اجرایی. تبصره ۱ – در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد طراح باید تهیه گزارش و نقشه های موضوع بندهای ۵-۳و ۵-۴ و مسئولیت های طراحی را طی یک قرارداد کتبی به شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک دارای صلاحیت محول نماید. تبصره ۲ – در گودهای با سطح خطر معمولی طراح می تواند در صورت نیاز از نظرات مهندس متخصص ژئوتکنیک استفاده نماید. – تکمیل قسمت مربوط در فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی – حضور در جلسه مشترک در محل احداث ساختمان برای گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد
سازنده
در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد فقط باید از سازنده حقوقی استفاده شود. در پروژه های گودبرداری ساختمانی اهم مسئولیت های سازنده شامل موارد زیر می باشد: – تکمیل قسمت مربوطه فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی
– کنترل و بررسی گزارش طراحی، نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری و دستورالعمل های اجرایی تهیه شده توسط طراح از نظر مطابقت با یکدیگر و با وضعیت محلی و اصول فنی – کنترل “گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور” (تهیه شده توسط طراحان) – نصب تابلو های اعلام مشخصات گودبرداری و هشدارهای ایمنی یک هفته پیش از شروع عملیات گود برداری – حضور در جلسه مشترک در محل احداث ساختمان برای گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد. – انتخاب جزئیات روش گودبرداری، استفاده از ماشین آلات مناسب، رعایت اصول ایمنی و پایش (مونیتورینگ) ساختمان های مجاور براساس نظر طراح یا شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک – به کارگیری مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد. – سازنده موظف است با توجه به شرایط پروژه و خطرات احتمالی نسبت به اخذ پوشش بیمه ای همجواری ها و اشخاص ثالث در خصوص حوادث ناشی از گودبرداری ، متناسب با خطر احتمالی اقدام نماید و هزینه اخذ بیمه نامه های مذکور باید در قرارداد اجرای ساختمان منظور گردد. – سازنده موظف به فراهم کردن شرایط لازم برای تخلیه ساختمان های مجاور با رعایت قوانین و مقررات و شرایط و قراردادهای موجود در صورت تشخیص ضرورت تخلیه اضطراری ناشی از عملیات گودبرداری توسط ناظر، شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک، شهرداری یا سازمان آتش نشانی می باشد. – سازنده موظف به انجام هرگونه همکاری و هماهنگی لازم جهت بازدید بازرسین نهادهای نظارتی شامل وزارت راه و شهرسازی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان می باشد. – در گودهای با خطر بسیار زیاد و یا در صورت وجود ساختمان بسیار حساس در مجاورت گود استفاده از پیمانکار تخصصی گودبرداری ذیصلاح ضروری است. تبصره ۳ -در صورت معرفی شرکت های پیمانکار تخصصی تشخیص صلاحیت شده در زمینه اجرای گود از طرف وزارت راه و شهرسازی از این شرکت ها استفاده خواهدشد درغیر این صورت می توان از پیمانکار تشخیص صلاحیت شده از معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور در رشته ساختمان با رتبه مناسب استفاده کرد. تبصره ۴ – حساسیت ساختمان مجاور گود بر اساس ضوابط مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان تعیین می گردد  .
ناظر
اهم مسئولیت های ناظر در پروژه های گودبرداری ساختمانی شامل موارد زیر است: – تکمیل فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی.
– حضور در جلسه مشترک در محل احداث ساختمان برای گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد. – نظارت بر عملیات اجرای گودبرداری شامل تدابیر مقاوم سازی و رفع خطر ناشی از گودبرداری بر ساختمان ها و تأسیسات مجاور و ارائه گزارش های وضعیت گودبرداری به شهرداری به ازای هر مرحله گودبرداری یا حداکثر هر ۳ متر عمق گودبرداری. – تهیه گزارش ارزیابی خطر گود در حین اجرا و ارائه آن همراه با گزارش وضعیت گودبرداری به شهرداری. – در محل هایی که سازنده دارای صلاحیت موجود نباشد(صرفا در خصوص گودهای با سطح خطر معمولی). – کنترل و بررسی گزارش طراحی، نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری و دستورالعمل های اجرایی تهیه شده توسط طراح از نظر مطابقت با یکدیگر و با وضعیت محلی و اصول فنی. – کنترل “گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور” (تهیه شده توسط طراح).
شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک
در مواردی که از خدمات شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک صاحب صلاحیت در گودبرداری استفاده می شود، اهم مسئولیت های این شرکت ها شامل موارد زیر است: – انجام بررسی های ژئوتکنیکی و ارزیابی مجدد خطر گود (قبل از صدور پروانه).
– تهیه گزارش طراحی و نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری و ارائه دستورالعمل های اجرایی. تبصره ۵- در مواردی که سازه نگهبان و سازه اصلی با یکدیگر تداخل داشته و یا ادغام می گردند، طراح و شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک موظف به ایجاد هماهنگی های مورد نیاز در تهیه گزارشات و نقشه های مذکور می باشند. – تهیه گزارش بررسی وضعیت ایمنی تأسیسات و معابر مجاور و پیش بینی تمهیدات لازم برای تامین ایمنی با هماهنگی طراح. – انجام ارزیابی خطر گود درحین اجرا درصورت اعلام نیاز ناظر.
مرجع کنترل مضاعف طراحی ها
مرجع کنترل مضاعف طراحی ها سازمان نظام مهندسی ساختمان استان است. اهم مسئولیت های سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در پروژه های گودبرداری ساختمانی شامل موارد زیر است: – کنترل گزارش طراحی، نقشه ها و دستورالعمل های اجرایی گودبرداری.
– کنترل گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور، طرح و نقشه های اجرایی محافظت و مقاوم سازی (ناشی از گود برداری) ساختمان های مجاور. – نظارت کلی بر حسن اجرای مراحل مختلف کار و مسئولیت های افراد دست اندرکار از قبیل طراح، سازنده، ناظر و شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک. تبصره ۶- مسئولیت های ذکر شده برای مرجع کنترل کننده رافع یا محدود کننده مسئولیت های حرفه ای صاحب کار و عوامل فنی استخدام شده توسط وی در انجام صحیح امور نمی باشند. به عنوان نمونه چنانچه در گزارش ها یا طراحی های تسلیم شده جهت صدور پروانه اشکالی وجود داشته باشد، حتی اگر این مدارک توسط عوامل مربوطه کنترل و تایید شده باشند، مسئولیت های حرفه ای صاحب کار و عوامل فنی وی به صورت کامل به قوت خود باقی بوده و این افراد باید در قبال مراجع مربوطه و افراد ذینفع و یا زیان دیده پاسخگو باشند.
شهرداری
اهم مسئولیت های شهرداری ها در پروژه های گود برداری ساختمانی شامل موارد زیر است: – شهرداری ها مکلفند مشخصاتی از املاک مجاور را که در سامانه آرشیو الکترونیک اسناد موجود است، در اختیار صاحب کار قرار دهد.
– الزام صاحب کار و سازنده برای خرید بیمه مسئولیت و کیفیت در کلیه گودبرداری ها. – انجام تمهیدات لازم در گودبرداری های رها شده به هر طریق لازم جهت رفع خطر و اخذ هزینه های مربوطه از صاحب کار. – کنترل گزارش های گود برداری تهیه شده توسط ناظر. – در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد حضور نماینده فنی شهرداری در جلسه مشترک و تحویل و تایید فرم در خواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی. – انجام بازرسی از گودبرداری های در حال انجام، کنترل نحوه انجام عملیات اجرایی گودبرداری و رعایت برنامه زمان بندی اعلام شده. – با توجه به مفاد تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها، ماموران شهرداری مکلفند بر عملیات گود برداری ساختمانها نظارت نمایند و هرگاه از موارد تخلف به موقع جلوگیری نکنند، طبق مقررات قانونی به تخلف آنها رسیدگی شده و در صورتیکه عمل ارتکابی آنها واجد جنبه جزایی هم باشد از این جهت نیز قابل تعقیب خواهند بود. – مطابق تبصره ماده ۱۰ آیین نامه اجرایی ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان شهرداری ها موظند نام و مشخصات سازنده ذیصلاح معرفی شده توسط مالک و قرارداد منعقد شده با وی را، مگر در خصوص مالکان دارای پروانه اشتغال به کار اجرا، در پروانه ساختمان قید نمایند؛ در غیر این صورت کلیه مسئولیتهای ذکر شده برای سازنده در این دستورالعمل بر عهده شهرداری خواهد بود. تبصره ۷– در نقاط خارج از محدوده شهرها که مرجعی به غیر از شهرداری عهده دار صدور پروانه ساختمان است، مرجع صدور پروانه جایگزین شهرداری در این دستورالعمل بوده و کلیه وظایف و مسئولیت های ذکر شده برای شهرداری در این دستورالعمل، بر عهده مرجع صدور پروانه، مانند بخشداری ها، دهیاری ها، فرمانداری ها،شرکت های عمران شهرهای جدید،بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و … خواهد بود.
مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری
در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد، از زمان شروع گودبرداری تا ایمن سازی دائم گود، حضور مستمر یک نفر آشنا به مسایل ایمنی گود و حداقل دارای پروانه اشتغال کاردانی (در رشته های عمران یا معماری) تحت عنوان مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری، جهت مراقبت از رعایت ایمنی برای کارگاه و کارگران ضروری است. بررسی و تایید قابلیت های فنی، تعیین وظایف و کنترل نحوه انجام وظایف این فرد توسط ناظر و استخدام وی توسط سازنده انجام می شود. شرح وظایف و مسئولیت های مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری مطابق با ضوابط مندرج در مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا) می باشد. تبصره ۸- حضور مسئول ایمنی در کارگاه صرفا به منظور نظارت بر رعایت موارد ایمنی مندرج در مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان در کارگاه بوده و به هیچ وجه رافع مسئولیت های سازنده، صاحب کار، ناظر، طراح، شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک و شهرداری در ایمن سازی گود و همجواری ها نمی باشد. فرم ها، گزارش ها و مدارک فنیبرای انجام این دستورالعمل درمراحل مختلف کار، حسب مورد نیاز به نقشه ها، گزارش ها، فرم ها و چک لیست هایی است که در زیر فهرست شده اند. یک نسخه از اصل آخرین ویرایش معتبر و دارای مهر و امضای لازم مدارک زیر (به جز گزارش بازرسی گودبرداری، ماده ۱۶) همواره (تا ایمن سازی دائم گود) باید در کارگاه موجود بوده و برای کنترل بازرسین در دسترس ایشان قرار گیرد. مدارک فوق می بایست مطابق با ضوابط مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان (پی و پی سازی) تهیه و دراختیار مراجع ذیصلاح قرار گیرند. چک لیست ارزیابی خطر گودبرداری فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی گزارش وضعیت گودبرداری گزارش بازرسی گودبرداری نامه ابلاغ اخطار ایمنی گزارش طراحی و نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور و نقشه ها و مدارک طراحی اقدامات تأمین ایمنی آن ها گزارش بررسی وضعیت ایمنی تأسیسات و معابر مجاور و مدارک طراحی اقدامات تامین ایمنی آن ها ضوابط و مقررات
ضوابط فنی لازم الاجرا در پروژه های گودبرداری ساختمانی
کلیه اشخاص دست اندرکار پروژه های گودبرداری برای انجام ارزیابی های گود، تهیه گزارش ها و نقشه های اجرایی گودبرداری و انجام عملیات گودبرداری ملزم به رعایت ضوابط مندرج در مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان (پی و پی سازی) می باشند.ضوابط ایمنی و حفاظت کار در پروژه های گودبرداری ساختمانی کلیه اشخاص دست اندرکار پروژه های گودبرداری ساختمانی در کلیه مراحل اجرای کار ملزم به رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کار مندرج درمبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان می باشند. درباره کفپوش آرملاتآرملات در واقع از یک لایه بتن با مقاومت بالا به ضخامت یک تا دو سانتی متر تشکیل شده است. این لایه بتن در برابر سایش بسیار مقاوم است. آرملات را باید بر روی بتن تازه اجرا کرد. درصورتی محل مورد نظر دارای بتن قدیمی می باشد، ابتدا باید یک لایه بتن تازه به اندازه 8 سانتی متر بر روی سطح قدیمی ایجاد نموده و سپس آرملات را اجرا نمایید.توجه داشته باشید که بتن قدیمی به بتنی اطلاق می شود که بیش از 12 ساعت از عمر آن بگذرد. بنابراین آرملات را باید بین دو زمان گیرش اولیه و گیرش نهایی بتن اجرا کرد. البته لازم به ذکر است که امکان اجرای آرملات بر روی بتن قدیمی وجود دارد برای این منظور باید از چسب های مخصوص استفاده شود اما به طور کلی انجام این کار توصیه نمی شود.
گروه ساختمانی پیمانکاری و خدمات صفر تا صد آذرساوالان نوسازی بازسازی و مقاوم سازی انواع ساختمان 09128618581 - 02634451365 . در کل مناطق تهران و کرج و اطراف www.azarsavalan.com نکات اجرایی ساختمان سازی  نکات اجرایی 1.برای اندازه گیری عملیات خاکی در متره و برآورد از واحد متر مکعب استفاده می شود. 2. چنانچه لازم باشد در امتداد دیواری با ارتفاع زیاد که در حال ساختن آن هستیم بعداً دیورا دیگری ساخته شود باید لاریز انجام دهیم. 3. در ساختمانهای مسکونی (بدون زیرزمین) روی پی را معمولاً بین 30 تا 50 سانتی متر از سطح زمین بالاتر می سازند که نام این دیوار کرسی چینی است. 4. حداقل ارتفاع سرگیر در پله 2 متر می باشد. 5. گچ بلانشه کندگیر بوده ولی دارای مقاومت زیاد مانند سیمان سفید است. 6. دستگاه کمپکتور ، دستگاهی است که فقط سطوح را ویبره می کند، زیر کار را آماده و سطح را زیر سازی می کند. 7. عمل نصب صفحات فلزی (بیس پلیتها) در زمان 48 ساعت بعد از بتن ریزی صورت می گیرد. 8. زمانی که خاک (زمین) بسیار نرم بوده و مقاومت آن کمتر از یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد از فونداسیون پی صفحه ای استفاده می گردد. 9. حدود درجه حرارت ذوب شدن خاک آجر نسوز 1600 درجه می باشد. 10. نام آجری که از ضخامت نصف شده باشد ، آجر نیم لایی نامیده می شود. 11. نام دیوارهای جداکننده و تقسیم پارتیشن نام دارد. 12. عمل براشتن خاک کف اطاق و ریختن و کوبیدن سنگ شکسته بجای آن را بلوکاژ می گویند. 13. نام فضای موجود بین دو ردیف پله چشم نامیده می شود. 14. در سقف های چوبی حداکثر فاصله دو تیر 50 سانتیمتر است. 15. نام دیگر لوله های سیاه بدون درز مانسمان نام دارد. 16. سریعترین و عملی ترین وسیله اجرای اتصالات ساختمان ، پلها و نظایر جوش می باشد. 17. ضخامت اندود سقف با ملات گچ و خاک باید بین 1 تا 2 سانتیمتر باشد. 18. اندود زیر قیر و گونی ، ماسه سیمان است. 19. چنانچه گودبرداری از سطح زمین همسایه پایین تر باشد، حداکثر فاصله شمعها 2.5 متر می باشد. 20. در پی کنی های کم عمق در زمین های ماسه ای حدود زاویه شیب 30 تا 37 درصد می باشد. 21. لوله های مانسمان سیاه و بدون درز ، در گاز رسانی مورد استفاده قرار می گیرد. 22. در بتون ریزی دیوارها و سقفها، صفحات قالبی فلزی مناسب ترند. 23. اتصال ستون به فونداسیون به وسیله ستکا انحام می گیرد. 24. برای لوله کشی فاضلاب بهتر است از لوله چدنی استفاده گردد. 25. پر کردن دو یا سه لانه از تیرآهن لانه زنبوری در محل تکیه گاهها جهت ازدیاد مقاومت برشی است. 26. ارتفاع کف داربست جهت اجرای طاق ضربی تا زیر تیرآهن سقف برابر است با قد بنا + پنج سانتیمتر. 27. در ساختمانهای مسکونی کوچک (یک یا دو طبقه) قطر داخلی لوله های گالوانیزه برای آب رسانی باید 2/1 اینچ باشد. 28. برای ساخت بادبند بهتر است از نبشی ، تسمه، ناودانی و میلگرد استفاده گردد که بهترین آن ناودانی می باشد. 29. سقفهای کاذب معمولاً حدود 30 تا 50 سانتیمتر پایین تر از سقف اصلی قرار می گیرد. 30. قلاب انتهایی درمیلگردهای یک پوتر بتونی برای عامل پیوند بیشتر آرماتور در بتون می باشد. 31. حد فاصل بین کف پنجره تا کف اطاق را دست انداز پنجره می گویند. 32. در ساخت کفراژ ستونها ، قالب اصلی ستون بوسیله چوب چهارتراش مهار می گردد. 33. طول پله عبارت است از جمع کف پله های حساب شده با احتساب یک کف پله بیشتر. 34. اثر زنگ زدگی در آهن با افزایش قلیایت در فلز نسبت مستقیم دارد. 35. بهترین نمونه قطعات کششی، ضلع تحتانی خرپاها می باشد. 36. تیرهای بتن آرمه ، خاموتها (کمربندها) نیروی برشی را خنثی می کنند. 37. چسبندگی بتون و فولاد بستگی به اینکه آرماتورهای داخل بتون زنگ زده نباشد. 38. شیره یا کف بتون زمانی رو می زند که توسط ویبره کردن هوای آزاد داخل بتون از آن خارج شده باشد. 39. آلوئک در اثر وجود دانه ها سنگ آهن در خشت خام در آجرها پدیدار می گردد. 40. لغاز به معنی پیش آمدگی قسمتی از دیوار . 41. لوله های آب توسط آهک خیلی زود پوسیده می شود. 42. آجر سفید و بهمنی در نمای ساختمان بیشتر کاربرد را دارد. 43. آجر خوب آجری است که در موقع ضربه زدن صدای زنگ بدهد. 44. لاریز یعنی ادامه بعدی دیوار بصورت پله پله اتمام پذیرد. 45. کرم بندی همیشه قبل از شروع اندود کاری گچ و خاک انجام می گیرد. 46. برای خم کردن میلگرد تا قطر 12 میلیمتر از آچار استفاده می گردد. 47. برای دیرگیری گچ ساختمانی از پودر آهک شکفته استفاده می گردد. 48. بتون معمولاً پس از 28 روز حداکثر مقاومت خود را به دست می آورد. 49. پیوند هلندی از اختلاط پیوندهای کله راسته و بلوکی شکل می گیرد. 50. قپان کردن در اصطلاح یعنی شاقولی نمودن نبش دیواره. 51. خط تراز در ساختمان برای اندازه برداریهای بعدی و مکرر در ساختمان است. 52. پارتیشن میتواند از جنس چوب ، پلاستیک و فایبر گلاس باشد. 53. از دیوارهای محافظ برای تحمل بارهای افقی و مایل استفاده می شود. 54. ملات باتارد از مصالح ماسه ، سیمان و آهک ساخته می شود. 55. مقدار عمق سطوح فونداسیون ها از زمین طبیعی در همه مناطق یکسان نیست. 56. ملات در دیوار چینی ساختمان حکم چسب را دارد. 57. ملات آبی اگر بعد از ساخته شدن از آب دور نگهداشته شود فاسد می گردد. 58. در مجاورت عایقکاری (قیر و گونی) از ملات ماسه سیمان استفاده می شود. 59. برای ساخت ملات باتارد آب + سیمان 250 + آهک 150 + ماسه. 60. ابعاد سرندهای پایه دار 1 تا 1.5 عرض و طول 1.5 تا 2 متر. 61. معمولاً برای کرم بندی دیوارهای داخلی ساختمان (اطاقها) از ملات گچ و خاک استفاده می شود. 62. هنگام خودگیری حجم گچ 1 تا 1.5 درصد اضافه می شود. 63. گچ کشته یعنی گچ الک شده ورز داده + آب. 64. آکوسیت نیز عایق خوبی برای صداست. 65. وقتی با سنگ سمباده و آب روکار سیمانی را می شویند تا سنگهای الوان خود را نشان دهند به اصطلاح آب ساب شده می گویند. 66. کار شیشه گذاری در آب ساب و شسته انجام می گیرد. 67. ضخامت اندود گچ و خاک حدوداً 2 سانتیمتر است. 68. علت ترک اندود در سقفهای چوبی افت تیرهاست. 69. سقف کاذب در مقابل گرما، سرما، رطوبت و صدا عایق خوبی به حساب می آید. 70. توری گالوانیزه در نگهداری پشم شیشه در سقفهای سبک ، سطح دیوارهای قیراندود و سطح تیرآهنهای سقف کاربرد دارد. 71. مصرف میلگرد جهت اجرای زیرسازی سقفهای کاذب معمولاً 9 عدد در هر متر مربع می باشد. 72. موارد اصلی استفاده از سقفهای کاذب بیشتر به منظور کم کردن ارتفاع ، عبور کانالها و لوله ها و زیبایی آن می باشد که شبکه آن حتماً باید تراز باشد. 73. بهتر است در سقفهای بتونی میله های نگهدارنده سقف کاذب قبل از بتون ریزی کار گذاشته شود. 74. شالوده در ساختمان یعنی پی و فونداسیون. 75. ابعاد پی معمولاً به وزن بنا و نیروی وارده ، نوع خاک و مقاومت زمین بستگی دارد. 76. درنماسازی سنگ ، معمولاً ریشه سنگ حداقل 10 سانتیمتر باشد. 77. پخش بار در فونداسیون سنگی تحت زاویه 45 درجه انجام می گیرد. 78. زاویه پخش بار فونداسیون بتنی نسبت به کناره ها در حدو.د 30 تا 45 درجه می باشد. 79. بتن مگر برای پرکردن حجمها و مستوی کردن سطوح کابرد دارد. 80. معمولاً بارگذاری در قطعات بتنی بجز تاوه ها پس از هفت روز مجاز می باشد. 81. از پی منفرد بیشتر فونداسیون سوله استفاده می شود. 82. بتون مسلح یعنی بتن با فولاد. 83. از نظر شکل قالب بندی برای فونداسیون ها قالب مربع و مستطیل مقرون به صرفه می باشد. 84. پی های نواری در عرض دیوراها و زیر ستونها بکار می رود و در صورتیکه فاصله پی ها کم باشد و با دیوار همسایه تلاقی نماید پی نواری بیشترین کاربرد را دارد. 85. در آسمان خراشها ، معمولاض از پی رادیه ژنرال استفاده می شود و وقتی از این نوع پی در سطحی بیش از سطح زیر بنا استفاده شود زمین مقاوم و بارهای وارده بیش از تحمل زمین است. 86. اصطلاح ژوئن درز انبساط است. 87. بهترین و مناسب ترین نوع پی در مناطق زلزله خیز پی رادیه ژنرال است. 88. در اجرای شناژبندی جهت اتصال به فونداسیون معمولاض شناژها از بالا و پایین همسطح هستند. 89. در عایق بندی از گونی استفاده می کنیم ، زیرا از جابه جایی قیر جلوگیری می کند. 90. اگر در عایقکاری ، قیر بیش از حد معمول مصرف شود باعث می شود قیر در تابستان جابجا شود. 91. عایقکاری قیر و گونی می بایست از سر جان پناه حدوداً 30 سانتیمتر پایین تر شروع شود و قیر و گونی که روی جان پناه کشیده می شود برای جلوگیری از نفوذ بارش با زاویه است. 92. سطخ فونداسیون به این دلیل عایق می شود که از مکش آب توسط ملات دیوارچینی ها به بالا جلوگیری می کند. 93. در عایقکاری عمودی روی دیوارهای آجری بهتر است که از اندود ماسه سیمان استفاده شود. 94. اصطلاح زهکشی یعنی جمع کردن و هدایت آب ، که فاصله آبروها در زهکشی باید به حدی باشد که به پی ها نفوذ نکند. 95. حداقل شیب لوله های زهکشی به سمت حوضچه 2 تا 4 درصد می باشد. 96. حداقل شیب لوله های فاضلاب 2 درصد است. 97. برای جلوگیری از ورود بو به داخل ساختمان ، شتر گلو را نصب می کنند. 98. در لوله کشی فاضلاب از لوله های چدنی ، pvc ویا push fit استفاده می شود. 99. ضخامت سنگهای کف پله و روی دست انداز پنجره 5/3 تا 5/4 سانتیمتر می باشد. 100. دیورا اطراف محل آسانسور معمولاً از مصالح بتون آرمه می سازند. 101. پی سازی کف آسانسور معمولاً 1.40 متر پایین تر از کفسازی است. 102. قدیمی ترین وسیله ارتباط دو اختلاف سطح بواسطه شیب را اصطلاحاً رامپ می گویند که حداکثر شیب مجاز آن 12 درصد می باشد که 2.5 درصد آن را می توان افزایش داد. 103. برای ساختن پله گردان بیشتر از مصالح بتون آرمه و آهن استفاده می شود. 104. پله معلق همان پله یکسر گیردار است. 105. پله آزاد در ورودی ساختمان به حیاط یا هال و نهار خوری استفاده می شود. 106. پله های خارجی ساختمان حتی الامکان می بایست آجدار باشد. 107. پیشانی پله به سنگ ارتفاع پله اطلاق می شود. 108. برای جلوگیری از سرخوردن در پله لب پله ها را شیار و آجدار می سازند و گاهی اوقات لاستیک می کوبند. 109. از نظر ایمنی اجرای پله فرار با مصلاح بتنی مناسبتر است. 110. تیرهای پوشش دهنده بین دو ستون (روی پنجره ها و درب ها) نعل درگاه نام دارد که انتقال بار توسط آن یکنواخت و غیر یکنواخت است. 111. اجرای مهار تیر ریزی سقف با میلگرد معمول تر می باشد. 112. برای تراز کردن تیر ریزی سقف باید بوسیله سیمان همه در یک افق ترازی قرار گیرد. 113. در زمستان پس از دوغاب ریزی طاق ضربی، بلافاصله بایستی کف سازی کامل روی سقف انجام شود. 114. اگر هوا بارانی باشد پس از اتمام طاق ضربی نباید دوغاب ریخت. 115. وظیفه انسجام و انتقال نیروها در سقفهای بتنی به عهده آرماتور می باشد. 116. اودکا در سقف های بتنی به منظور خنثی کردن نیروی برشی بکار می رود. 117. بطور نسبی عمل بتون ریزی بین دو تکیه گاه می بایست حداکثر طی یک روز عملی شود. 118. از ویژگی های سقفهای مجوف سبکی آن است که در این سقف ها آرماتور گذاری بصورت خر پا می باشد. 119. قبل از ریختن پوشش بتون در اجرای تیرچه بلوکها ابتدا می بایست سطح تیرچه و بلوک مرطوب شود. 120. اصطلاحاً مش گذاری در بتن مسلح آرماتورهای شبکه نمره کم اطلاق می گردد. 121. در شیشه خورهای نورگیر سقف برای فضاهای وسیع از سپری استفاده می شود زیرا از خمش در طول جلوگیری می کند. 122. قرنیز حتماً باید آبچکان داشته باشد که آبچکان شیار زیر قرنیز می باشد. 123. مصرف بیش از حد سیمان باعث کاهش مقاومت ساختمان می گردد. نکات فنی در خصوص اجرایی سقف عرشه فولادیویژگیهای سقف عرشه فولادی در معماری امروز استفاده از مصالح قدیمی پاسخگوی اجرای طرح‌های جدید نمی‌باشد، لذا در طراحی سقف عرشه فولادی مصالحی مدرنتر و مناسب با طرح مورد نظر در نظر گرفته شده و بسیاری از مصالح قدیمی یا حذف شده‌اند و یا تغییر کاربرد پیدا کرده‌اند. امروز اجرای سریع ساخت‌و ساز به‌خصوص در پروژه‌های بزرگ به معنای کم کردن هزینه و سرعت بخشیدن به بازگشت سرمایه‌ی صرف شده است، بارها شده است که در طول یک ساختوساز طولانی بر اثر تغییر قیمت مصالح و موارد مشابه مشکلات بزرگی برای شخص و یا شرکتی که اقدام به ساختمان‌سازی کرده، پیش‌آمده است. علاوه بر دو ویژگی استحکام بیشتر و کاهش هزینه‌های جانبی، اصلی‌ترین ویژگی سقف عرشه‌فولادی سرعت بسیار بالای اجرای آن است، بسته به مهارت پرسنل به‌کار گرفته شده و سایر شرایط، روزانه بین ۳۰۰ الی ۵۰۰ متر مربع از این نوع سقف، قابل اجرا میباشد. اجزای متفاوت تشکیل‌دهنده‌ی سقف عرشه فولادی عبارتند از: ورقهای فولادی گالوانیزه که ضخامت آنها از ۸/۰ تا ۱/۲ میلیمتر میباشد، این ورقهای گالوانیزه به شکل موجدار هستند، در مقطع هر ورق، شکل ذوزنقه پدید میآید، شکل‌دهی آنها با روش نورد سرد و به‌وسیله‌ی دستگاه‌‌های پیشرفته‌ی (Rol Forming) انجام میشود. از دیگر اجزای مخصوص سقف عرشه فولادی، برشگیر یا گل‌میخ‌ها هستند که با روشی خاص در نصب سقف به کار میروند. قطر این برشگیرها حداکثر ۲۰میلیمتر است و طول آن برحسب شکل ورق متغیر بوده و معمولا از ۴۰ میلیمتر کمتر نمی‌باشد. برشگیرها با استفاده از دستگاهی به نام(Stud Welder) و با روش پیشرفته‌ای به نام “قوس الکتریکی” به قسمت بال تیرهای سازهای متصل میشوند. از ویژگیهای دیگر سقف عرشه فلزی، امکان اجرای بازشو آن است. سقف عرشه فولادی جزو محکم‌ترین سقفهای جهان شناخته میشود و استفاده از آن در برخی از بلندترین برج‌های جهان تأییدکننده‌ی همین مطلب است. همچنین باید توجه داشته باشید که آئین‌نامه‌های طراحی، عرشه‌ی فولادی را برای استفاده‌ی سازهای مجاز می‌داند در حالی که ورقهای سینوسی مانند ساندویچ پانل و سایر موارد مشابه فقط به عنوان پوشش سقفی میتوانند به کار برده شوند.
مزایای سقف عرشه فولادی در این نوع از سقف، مرحله‌ی دشوار قالب‌بندی و همچنین استفاده از میل‌گرد‌های کششی و تیرهای فرعی حذف میشود، نصب ورقه‌ها بدون انجام جوشکاری بوده و از طریق میخ‌های فولادی و با تکنیک اتصال خاص صورت می‌پذیرد، تمامی این مزایا باعث کاهش حجم مورد نیاز برای انبار مصالح و افزایش ایمنی نسبت به سقفهای دیگر میشود. در کل، سقف عرشه فولادی در بین سقفهای فولادی کمترین وزن و استانداردترین شرایط را داراست. در اجرای سقف عرشه فولادی این امکان وجود دارد که پس از تکمیل شبکه‌های تأسیساتی، بتن‌ریزی همزمان در تمامی سقف و طبقات مختلف انجام شود. همچنین در این نوع از سقف، مصالح بر روی سیستم تأسیسات فشار وارد نمی‌کنند. این سقف با و یا بدون سقف کاذب میتواند اجرا شود. در سقف عرشه فولادی نحوه‌‌ی بتن‌ریزی طوری است که سطحی بسیار صاف و یک‌دست ایجاد میشود به‌طوری که دیگر نیازی به کارهای کفسازی، پوکه‌ریزی و “دکفراژ” نمی‌باشد. همچنین میزان بتن مصرفی به‌طور متوسط ۰۷/۰ متر مکعب برای یک متر مربع است که نسبت به سقفهای مشابه، به بتن کمتری نیاز دارد. بستگی به نوع طرح، وزن تمام شده‌ی سقف عرشه‌فولادی نسبت به سقفهای دیگر، ۳۰ الی ۶۰ درصد سبکتر است، اگر بخواهیم با بیانی فنی‌تر قضیه را بازگو کنیم میتوان گفت که وزن بار مرده‌ی سقف عرشه فولادی با ۵ سانتیمتر بتن رویه ۱۸۰ کیلو و با ۷ سانتیمتر بتن رویه ۲۱۰ کیلو بر متر مربع میباشد که در مقایسه با سقف‌هایی از نوع تیرچه-بلوک و سقفهای “کمپوزیت” به ترتیب ۱۵۰ و ۶۰ کیلو کم‌وزن‌تر است، به همین علت ساختمان‌هایی که با سقف عرشه فولادی ساخته میشوند دارای وزن اسکلت و وزن فونداسیون کمتری هستند و این از نقطه نظر فنی که نیاز به اثبات لرزش را کمتر میکند یک مزیت بزرگ محسوب میشود، به‌خصوص در مقایسه با سقف‌هایی از نوع دال بتونی و سقفهای مشابه آن. مقاومت سقف عرشه فولادی در مقابل آتش بر حسب موارد مختلف، چند برابر سقفهای دیگر است. از سوی دیگر اجرا و ساختن این سقف در برخی موارد ده تا دوازده برابر، سریع‌تر از اجرای سقف‌هایی همچون تیرچه- بلوک و یا سقف دال‌بتونی انجام میشود. ? هیچ گاه یک بسته ورق را روی بسته دیگر قرار ندهید. ? درصورتی که به هر دلیلی دو بسته ورق روی یکدیگر قرارداده شود باید در اولین فرصت بسته رویی را جابجا نمود البته اینکار در صورتی که جرثقیل در اختیار نباشد، کار دشوار و پرخطری خواهد بود چرا که کارگران می بایست ورقها را تک تک از روی بسته برداشته و در محلی مجاور بسته زیرین روی یکدیگر بچینند. ? برای قراردادن بسته های ورق بر روی تیرها می بایست با استفاده از پلان تیرریزی ساختمان، یک “نقشه چینش” (نقشه شاپ) تهیه نمود و در زمان ورود بسته های ورق را طبق این نقشه روی تیرها قرار داد. ? آنچه که اهمیت دارد این است که در هنگام قراردادن بسته های ورق عرشه فولادی، خط قرمز را درهمان جهتی که نقشه شاپ داده شده است،جانمایی کنید. ? توجه داشته باشید اگر به هر دلیلی نتوانستید این کار را را انجام دهید، حتما اکیپ اجرایی خود را درجریان این موضوع قرار دهید تا از دوباره کاری جلوگیری کرده باشید. ? مورد دیگری که در هنگام قراردادن بندیل های ورق عرشه فولادی بروی اسکلت باید رعایت نمایید این است که این بندیل ها می بایست بصورت یک درمیان بصورت چپ و راست قراگیرند. ?دقت داشته باشید که هرگز انتهای بسته های ورق عرشه فولادی از یکدیگر عبور نکنند. چرا که در اینصورت برداشتن و پخش ورقها به سختی و کندی انجام خواهد گرفت . ? به خاطر داشته باشید که گل میخ ها را نیز به همراه بندیل های ورق به ارتفاع مورد نظر حمل کنید چرا که در غیر اینصورت باید این کار را به صورت دستی انجام دهید که با توجه به سنگین بودن گل میخ ها ، انجام این کار آسان نخواهد بود. گروه ساختمانی پیمانکاری و خدمات صفر تا صد آذرساوالان نوسازی بازسازی و مقاوم سازی انواع ساختمان 09128618581 - 02634451365 . در کل مناطق تهران و کرج و اطراف www.azarsavalan.com نکاتی درباره جوش و جوشکاریجوشکاری یکی از فرایندهای اتصال دائمی قطعات (فلزی یا غیرفلزی)، به روش ذوبی یا غیر ذوبی، با به کارگیری یا بدون بکارگیری فشار، با استفاده یا بدون استفاده از ماده پرکننده میباشد.  جوش و جوشکاری در این نوشته به نکاتی در مورد جوشکاری ساختمانهای فلزی شامل : 1- انواع اتصالات در جوشکاری 2- خطاهاى جوشکارى اتصالات در ساختمانهاى فولادى 3- آزمایشهای جوش 4- انواع و روش های جوشکاری 5- جوشهای بی کیفیت ساختمانها 6- جوشکاری با قوس الکتریکی خواهیم پرداخت نکاتی در مورد جوشکاری ساختمانهای فلزی فرآیند برپا سازی اسکلت ساختمانهای فلزی (غالباً مسکونی و تجاری های کوچک) در زمان کوتاهی٬ حدوداً یک روزه٬ انجام می شود. به همین دلیل نمی توان تمام جوشکاریها را در همان روز انجام داد. در این حالت در قدم اول جوشکار سعی می کند تیر و ستونهای ساختمان را با حداقل جوش بر پا کند و بعد از رفتن جرثقیل٬ هزینه ساعتی اجاره جرثقیل زیاد است و برای همین نمی توان چند روز از آن استفاده کرد مضافاً اینکه اگر حتی یک ساعت در روز از آن استفاده شود باید هزینه کل روز را پرداخت نمود٬ شروع به جوشکاری کامل کند. خب٬ این خودش یک بحث علمی را میطلبد. آیا تابه حال به واژه “بارهای حین ساخت” (Construction Loads) برخورده اید؟ اساس قضیه اینست که تکنولوژی ساخت نیز علاوه بر بارهای اعمالی بر سازه٬ ممکن است بارهای جدیدی را به سازه اعمال کند. مثلاً در مبحث پل سازی٬ اگر برای ساخت پل مجبوریم که از تکنولوژی ساخت خاصی استفاده کنیم٬ شاید که لازم باشد سازه را برای یک بارگذاری جدید که ریشه آن فقط و فقط روش ساخت است طراحی کنیم. حالا جالب است که بعضی مواقع این بارها هستند که در طراحی سازه حاکم می شوند. بهر حال٬ می توان یک تحقیق علمی خوب در این زمینه مربوط به مسئله ای که اشاره شد انجام داد. اما اگر بخواهیم این مسئله را بصورت تقریبی و تجربی حل کنیم٬ بهتر است که دستورالعمل های ساده ای را رعایت کنیم. – به هواشناسی اهمیت دهیم. روزهایی که وزش باد زیاد است (Windy Weather) از الم کردن سازه اجتناب کنیم. – اگر که مجبور به ادامه کار در حین وزش باد هستیم در طول برپاسازی به ارتفاع و عرض سازه عمود بر جهت وزش باد (سطح بادگیر سازه) دقت کنیم. طوری باید کار را پیشرفت داد که همواره این عامل حداقل باشد. – اگر در یک سایت با محوطه باز هستید احتمال تغییر جهت باد به نفع خود با آرایش و چیدمان مهندسی و حساب شده ماشین آلات کانتینرها و هر چیز دم دستتان که دارای حجم و سطح مناسبی است را بررسی کنید. – استفاده از حائل برای افزایش پایداری هم گزینه مناسبی است. – از علم مهندسی سازه نیز استفاده کنید. در حین الم سازی سازه دقت کنید که اگر بعضی از اتصالات کامل جوشکاری شوند می توانید حداقل یک سازه معین پایدار داشته باشید. اکنون باید مطمئن باشید که سازه معین انتخابی شما پایدار است. – موارد دیگری که نسبت به جایی که شما هستید احتمالاً وجود دارند که شما باید از خلاقیت خود کمک بگیرید. انواع اتصالات در جوشکاری مراحل اجرایی جوشکاری قوس الکترود دستی زاویه پخ و شعاع انحناء تحتانی لبه ها بر حسب حساسیت به ترک، پیچیدگی، وزن قطعه در هنگام جوشکاری، نوع الکترود، مهارت جوشکار و هزینه یخ سازی انجام می گیرد. مثلاً لبه سازی به صورت لاله فلز جوش متری نسبت به لبه سازی به صورت V نیاز دارد. یا لبه سازی به شکل V به بعضی ترک خوردگی ها نسبت به شکل لاله (U) حساس تر است و یا قطعات لبه سازی شده از دو طرف نسبت به قطعات لبه سازی شده از یک طرف حساسیت کمتری به پیچیدگی دارند. البته بعضی اوقات از شکل ظاهری قطعات می توان استفاده کرده و لبه سازی انجام نمی دهند. لبه سازی معمولاً به کمک سنگ زنی، ماشین کاری و یا با استفاده از Totch و یا قوس انجام می گیرد که هر یک مستلزم هزینه می باشد و به هزینه جوشکاری افزوده می گردد. 3- استقرار اجزاء در کنار یکدیگر برای عملیات جوشکاری: ترجیحاً استقرار قطعات را طوری کنار یکدیگر فراهم می سازند که راحت ترین موقعیت (Position) برای جوشکاری آنها تامین گردد. در این راستا می توان از گیره، نگهدارنده و وضعیت دهند ها استفاده نمود که اکثراً شرایط کار را خیلی ساده می کنند. 4- تک بندی (Tack Weld): قطعات در فواصل مناسب بطوریکه از پیچیدگی آنها جلوگیری به عمل آید و پیچیدگی آنها به حداقل برسد نسبت به یکدیگر با خال جوش کنار هم استقرار می یابند. 5- عملیات جوشکاری انتخاب الکترود و تنظیم آمپر و قراردادن کار در موقعیتی که جوشکار احساس راحتی کند. تنظیم آمپر اصولاً روی تکه قراضه ای انجام می گیرد. پس از راه اندازی قوس و تنظیم آمپر، قوس را به داخل محل اتصال جهت می دهند تا فلز جوش در محل اتصال رسوب داده می شود. لذا جوشکار حرکت های زیر را بایستی همزمان به طور یکنواخت و قابل کنترل انجام دهد این حرکت ها عبارتند از: الف) تثبیت فاصله نوک الکترود با سطح مذاب حوضچه. در حقیقت الکترود را باید به سمت حوضچه در اثر مصرف پایین آورد. ب) حرکت الکترود و قوس در سرتاسر مسیر جوش که در اصل تعیین کننده سرعت جوشکاری است. این حرکت توام با حرکت های زیگزاگی یاموجی شکل است که هر جوشکار بر حسب عادت یک نوع حرکت را انجام می دهد. حرکت موجی الکترود سبب می گردد تا سرباره به کناره ها جارو گردد، البته این حرکت بایستی طوری انجام گیرد که سرباره در جوش حبس نشود و زاویه الکترود نسبت به قطعه و زاویه کاردرست انتخاب شود. قطع قوس به منظور تعویض الکترود بایستی به آرامی انجام گیرد یعنی الکترود به آهستگی به عقب کشیده شود تا عیب دهانه آتش فشان در جوش بوجود نباید بایستی الکترود را به طرف عقب حرکت داد و همزمان فاصله قوس را زیاد کرد تا قوس خاموش شود. الکترود بعدی که مورد استفاده قرار گیرد ابتدا بایستی انتهای حوضچه سنگ بخورد و جوش از جلو شروع شود و به طرف عقب برگردد و مجدداً ادامه یابد. محل تعویض الکترود منبع جدی برای بوجود آمدن عیوب جوش از قبیل سرباره، حباب گاز و فقدان ذوب کامل می باشد. در جوشکاری چند پاسه بایستی سرباره از روی هر پاس بطور کامل تمیز گردد و سپس جوشکاری در پاس های بعدی انجام گیرد. هر پاس حداقل 3/1 پاس زیری را می پوشاند. زاویه کار (Work Angle) زاویه بین الکترود با خط عمود بر جوش در صفحه عرضی را زاویه کار می گویند. زاویه راهنما (Lead Angle) زاویه الکترود با خط عمود بر جوش در صفحه طولی را زاویه راهنما می گویند. زاویه الکترود سبب می گردد تا جوشکار بتواند حفره کاسه ای شکل قوس را مشاهده نماید، علاوه بر آن نیروی قوس سبب می گردد تا سرباره بطور ناخواسته بطرف جلو حرکت کند و همچنین از بروز گودافتادگی کنار جوش (Undercut) جلوگیری می کند. جوشکار بایستی در انتخاب زاویه کار و زاویه راهنما انتخاب صحیحی انجام دهد. دسترسی به ماشین جوشکاری: سعی میشود ماشین جوشکاری تا حد امکان در دسترس جوشکار قرار گیرد تا از مزاحمت کابل ها و تداخل آنها اجتناب شود. که به تازگی با استفاده از کنترل از راه دور جوشکار می تواند شدت جریان جوشکاری را خود از محل جوشکاری تنظیم نماید. فضای کارگاه: جوشکاری در فضای بسته انجام نمی گیرد مگر آنکه تهویه کافی و پرقدرت بر رویفضا تعبیه شده باشد. نحوه بسته بندی و نگهداری الکترود: معمولاً الکترودها را در بسته های به صورت Hermetically airtight به بازار عرضه می کنند. بایستی در نگهداری الکترودها در انبار دقت لازم به عمل آید و آنها را در محلی دور از رطوبت، آب، باران، گرد و خاک، دود، گریس و چربی نگهداری نمود. (جای خشک بهترین محل است) و اصولاً الکترود را نباید در انبار روی زمین انباشت نمود بهترین جا قفسه می باشد. وسایل مورد نیاز: برای فولادهای کربن استیل Wire Brush، Chipping Hammer، Helmet، برای فولادهای زنگ نزن و زنگ زن استفاده می کنند. Wire Brush Chipping Hammer Face Shield، Hand Shield، Gloves، Photo Sensitive Lens، Leathers نیز استفاده می شود. گذشته از وسائل یاد شده ایمنی نیز در جوشکاری بایستی مورد توجه قرار گیرد. مثلاً جلوگیری از سقوط جوشکار بخاطر برق گرفتگی، همچنین در هنگام جوشکاری گازهای مضری نظیر اوزنبهخاطر اشعه ماوراء بنفش، No2 (Nitrogen dioxide) و Phosgene Gas و همچنین اشعه ماوراء بنفش بوجود می آیند که برای پوست و تنفس مضر هستند. O3 معایب و محدودیتهای روش SMAW 1- با کوتاه شدن الکترود، جوشکار باید الکترود را تعویض نماید و این امر باعث کاهش سرعت وراندمان جوشکاری می شود. 2- شدت جریان جوشکاری بدلیل زیاد بودن طول الکترود محدود است. آمپرهای بالا مانند آنچه در تفنگهای اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک استفاده می شود غیر عملی است زیرا فاصله بین قوس و نقطه تماس الکتریکی در نگهدارنده الکترود (طول الکترود) زیاد بوده و شدت جریان جوشکاری بوسیله مقاومت حرارتی زیاد الکترود محدود می شود. درجه حرارت الکترود نباید از درجه حرارتشکست پوشش (Break Down) بیشتر شود زیرا مواد شیمیائی موجود در پوشش با یکدیگر یا با هوا واکنش کرده و وظیفه خود را بخوبی در قوس انجام نمی دهند. خطاهاى جوشکارى اتصالات در ساختمانهاى فولادى 1- مقدمه ساختمانهای فولادی بخش قابل توجهی از ساخت و ساز در ایران را تشکیل میدهند و یکی از مهمترین موضوعات در هر ساختمان فولادی، کنترل جوشکاری آن میباشد. اهمیت این امر در زلزله های اخیر نتمان داده شده است که خسارات اساسی پس از بریدن جوش اتصال عضو سازه ای مدید میآید جوشها در همه بخشها بایستی منطبق بر اطلاعات نقشه بوده و از لحاظ بعد و طول جوش و کنترل کیفیت لازم بررسی گردد. در استاندارد 2800، آزمایشات اولتراسونیک و رادیوگرافى براى کنترل اتصالات جوشی قابهای خمشی ویژه اجباری شده است که البته بسته به تشخیص مهندس ناظر در سایر حالات حتی در ساختمانهای معمولی نیز باید انجام گردد. در این مقاله، ضمن مروری بر عیبهای معمول جوشکاری در اجرای ساختمانهای فولادی، روشهای بازرسی و کنترل کیفیت جوش ارائه میگردد. 2. عیبها و ناپیوستگى های معمول در جوشکاری یکی از مهمترین وظایف بازرس یا تیم کنترل کیفی جوش، ارزیابی حقیقی جوشها به منظور بررسی مناسب بودن آنها در شرایط بهره برداری و در واقع تعیین هر گونه کمبود و نیز نامنظمی در جوش یا قطعه جوشکاری شده که عموما ناپیوستگى نامیده میشود میباشد. در حالیکه یک ناپیوستگى، هر گونه اختلال در ساختار یکنواخت را بیان می کند، یک عیب ناپیوستگى وپژه است که مناسب بودن سازه یا قطعه را زیر سئوال می برد. شکل ناپیوستگى را میتوان به دو گروه کلی خطی و غیر خطی تقسیم نمود. ناپیوستگى هاى خطی طولی به مراتب بیش از پهنا دارند. زمانیکه در جهت عمود بر تنش اعمالى قرار گیرند، یک ناپیوستگى خطی نسبت به غیر خطی شرایط بحرانی تری را ایجاد می کند، چرا که احتمال اشاعه و در نهایت تخریب آن بیشتر خواهدبود. 3. ناپیوستگیهاى فلز جوش و فلز پایه 3-1 . ترکها بحرانی ترین ناپیوستگى ها، ترکها هستند. شرایط اضافه بار باعث ایجاد ترکها و تمرکز تنش می شود. یک روش گروه بندی ترکها با مشخص کردن آنها به صورت گرم یا سرد است . همچنین ترکها را میتوان توسط جهت آنها نسبت به محور طولی جوش توصیف نمود. ترکهای طولی بعلت تنشهای انقباضی عرضی جوشکاری یا تنشهای سرویس ایجاد می شوند. ترکهای عرضی عموما به علت اثر تنشهای انقباضی طولی جوشکاری روی جوش یا فلز پایه با انعطاف پذیرى کم ایجاد می شوند. انواع مختلف ترک با توصیف دقیق موقعیتهای اجزا مختلف شامل : ترکهای گلویی، ریشه، کناره، چاله جوش، زیر گرده منطقه متاثر از حرارت و فلز پایه هستند. ترکهای گلویی که از میان گلویی جوش یا کوتاهترین مسیر در سطح مقطع جوش گسترش می یابد، از نوع ترکهای طولی بوده و اغلب در طبقه بندی ترک گرم قراردارند. ترکهای طولی و عرضی در جوشهای شیاری و گوشه ترکهای ریشه در فلز پایه یا در خود جوش نیز در زمره ترکهای طولی هستند. ترکهای کناره جوش در فلز پایه ایجاد شده و در کناره جوش توسعه ما یابند. ترکهای چاله جوش درنقطه پایانی ردیفهای منفرد جوش در صورت عدم مهارت جوشکار ایجاد می شوند. دسته بعدی ترکها، ترک زیر جوش به علت حضور هیدرورن است این نوع ترک بجای فلز جوش در ناحیه تحت تاثیر حرارت به موازات خط ذوب واقع هستند.
3-2. ذوب و نفوذ ناقص طبق تعریف، ذوب ناقص یک ناپیوستگى در جوش است که ذوب شدن بین فلز جوش و سطوح ذوب و یا لایه های جوش رخ نداده باشد. بعلت خطی بودن و انتهای نسبتا تیز آن، ذوب ناقص از ناپیوستگى های بارز در جوش است و در وضعیتهای مختلف در منطقه جوش تشکیل می شود. نفوذ ناقص معرف حالتی است که فلز جوش به طور کامل در سراسر ضخامت ورق گسترده نشده باشد. موقعیت این عیب در مجاورت ریشه جوش است . ذوب و نفوذ ناکافی به علت عدم مهارت جوشکار، شکل نامناسب اتصال یا آلودگی اضافی ایجاد می شود. 3-3. سرباره های محبوس شده مناطقی در سطح مقطع یا در سطح جوش هستند که سرباره محافظ حوضچه جوش به طور مکانیکی درون فلز منجمد شده محبوس میشود. این سرباره منجمد شده بخشی از مقطع جوش را نمایش می دهد که فلز جوش بخوبی ذوب نمی شود. این پدیده خود سبب ایجاد بخشى ضعیف در نمونه خواهد شد. در حقیقت سرباره های محبوس شده اغلب در ارتباط با ذوب ناقص هستند. 3-4. تخلخل این نوع ناپیوستگی در خلال انجماد جوش در اثر حبس گاز ایجاد می شود. بنابراین تخلخل را بسادگى میتوان، حفره های گاز درون فلز جوش منجمد شده دانست . به علت طبیعت کروى شکل آنها، تخلخل کمترین خطر را در میان دیگر ناپیوستگی ها داراست ولی در زمانیکه جوش باید تحمل فشارهای بالا را داشته باشد حضور تخلخل خطرناک خواهد بود. منابع مختلفی براى حضور رطوبت یا آلودگى وجود دارد که میتوان الکترود فلز پایه، گاز محافظ یا محیط اطراف را در این میان نام برد، تغییر در تکنیک جوشکاری نیز می تواند سبب ایجاد تخلخل شود. 3-5. بریدگی کنار جوش بریدگی کنار جوش یک ناپیوستگی سطحی است که در فلز پایه مجاور فلز جوش رخ میدهد. در شرایطی عیب را داریم که فلز پایه شسته شده ولی با فلزی پر کننده جبران نمی شود. نتیجه، ایجاد یک شیار خطی با شکلی نسبتا تیز است که در فلز پایه تشکیل می شود. این عیب بعلت سطحی بودن ماهیت آن براى بارگذاری خستگی خطرناک است . بریدگی کنار جوش عموما به علت تکنیک جوشکاری نامناسب ایجاد می گردد، به ویژه اگر سرعت حرکت جوش زیاد باشد. علاوه بر این اگر گرمای جوشکاری بسیار بالا باشد می تواند سبب ذوب شدن بیش از حد فلز پایه گردد. 3-6 . پرشدن ناقص این مورد مشابه بریدگی کنار جوش، یک ناپیوستگی سطحی است که به علت کمبود ماده در مقطع عرضی ایجاد میشود. تنها تفاوت در این میان این است که پرشدن ناقص در فلز جوش ولی بریدگی کنار جوش در فلز پایه یافت می شود. به بیان ساده، پرشدن ناقص، زمانی رخ می دهد که فلز پر کننده به اندازه کافی براى پرکردن اتصال جوش در دسترس نباشد. مشابه بریدگی کنار جوش، پرشدن ناقص نیز هم در سطح رویى و هم در ریشه جوش ظاهر می شود. دلیل اولیه پرشدن ناقص، تکنیک غلط جوشکاری است . مثلا سرعت زیاد جوشکاری اجازه پرشدن اتصال و هم سطح شدن آن با فلز را نمی دهد. 3-7. سررفتن نوع دیگر ناپیوستگی سطحی جوش که از تکنیک نامناسب جوشکاری (سرعت جوشکاری خیلی آرام ) ناشی می شود، سررفتن است که در آن، فلز جوش روى فلز پایه مجاورش سر میرود و درکناره جوش، شیارى تیز را ایجاد می نماید. به علاوه اگر مقدار سررفتن به اندازه کافی زیاد باشد می تواند ترکی را که از این تمرکز تنش ایجاد می شود را مخفی نماید. 3-8. تحدب بیش از حد این ناپیوستگی مختص جوشهای گوشه است و طبق تعریف تحدب عبارت از حداکثر فاصله از رویه محدب یک جوش گوشه تا خط واصل بین کناره های جوش است . از نقطه نظر استحکام مقدار تحدب در جوش گوشه ضروری است ولی اگر از حدی بیشتر باشد، به عنوان یک عیب تلقی می شود. این مطلب هم از نقطه نظر اقتصادی (مصرف فلز پرکننده بیشتر) و هم از نظر حضور مناطق تیز اطراف جوش به خصوص در بارگذارى خستگى مطرح می شود. دلیل ایجاد تحدب، آرام بودن سرعت جوشکاری یا تکنیک ناصحیح جوشکاری است . 3-9. لکه قوس و پاشش لکه های قوس در نتیجه شروع قوس عمداً یا تصادفی روی سطح فلز پایه دور از اتصال به وجود میآیند. در اثر این رخداد، منطقه ای متمرکز شده از سطح فلز پایه ذوب شده و سریعاً سرد و شکننده می شود. پاشش همان ذرات فلزی پراکنده ناشی از جریان بالای جوشکاری هستند که در تشکیل جوش نقشی ندارند. از نقطه نظر بحرانی بودن، پاشش ممکن است زیاد مهم تلقی نشود، ولی در هر حال مقادیر زیاد پاشش میتوانند گرماى موضعی زیادی را به سطح فلز مشابه با اثر لکه قوس ایجاد کنند و حتی سبب تشکیل ناحیه تحت تاثیر حرارت شوند. 3-10. اعوجاج خمیدگى یا اعوجاج از مشکلات مهم جوشکاری است که باید برطرف گردد. این مسئله در اثر انقباض که به هنگام کرم و سرد شدن پس از عملیات جوشکاری در فلز پایه و جوش بوجود میآید، شکل می گیرد. براى کنترل اعوجاج باید شرایط لازم براى جوشکاری شامل کنترل قبل، حین و بعد از جوشکاری تامین گردد. 3-11 . تورق و پارگى سراسری این ناپیوستگی ویژه مربوط به فلز پایه است . تورق در اثر حضور آلودگى و ناخالصى غیر فلزی موجود درزمان تولید فولاد ایجاد می شود. این ناخالصی ها به طور طبیعی اکسیدی هستند که در زمانیکه فولاد هنوز مذاب است تشکیل شده و در خلال عملیات بعدى نورد کشیده شده و موجب تورق می شوند. نوع دیگر ناپیوستگی مربوط به پارگی سراسری است و زمانی رخ می دهد که در جهت تمام ضخامت در اثر جوشکارى تنشهاى انقباضى بزرگى ایجاد شده باشد. پارگی عموما موازى سطح نورد شده زیر فلز پایه و معمولآ موازى مرز ذوب جوش رخ می دهد. پارگی سراسرى یک ناپیوستگی است که مستقیما به طرز قرار گیرى اتصال مرتبط می شود. 12.3. جابجا شدن و ناپیوستگی هاى ابعادى در اثر سوارکردن و مونتاژ غلط اجزاى مورد جوش در کنار یکدیگر، جابجایى بصورت هم محور نبودن دو سطح قطعه کار در جوشهای لب به لب است که در مواردى با برشکارى رفع می شود، اما در بیشتر مواقع باید جوش را بریده و مجددا عملیات جوشکاری بادقت تکرار شود. ناپیوستگی هاى ابعادى، نقائص شکل یا ابعاد هستند و هم درجوش و هم در سازه جوش شده بروز مى کنند. 4. آزمایشهای جوش 4-1. ارزیابى جوشکار آزمونى که صلاحیت جوشکار را براى اجراى ضوابط آیین نامه اى تایید می کند، آزمایش تشخیص صلاحیت یا ارزیابى جوشکار و یا آزمون کیفیت اجرا خوانده می شود. این ارزیابى مشخص می کند که ایا جوشکار دانش و مهارت لازم را در بکارگیرى و اعمال دستورالعمل جوشکارى مدود در رابطه با رده بندى کارى خود دارد یاخیر. ارزیابى جوشکار ممکن است با تجهیزات جوشکارى دستى و یا با تجهیزات جوشکارى تمام اتوماتیک انجام شود. روشهاى آزمایشى که کیفیت یک جوش را تعیین می کند، در سه طبقه بندى بسیار وسیع قرار می گیرد. 1-آزمایش هاى غیر مخرب، 2- آزمایشهاى مخرب و 3- بازرسى عینى . 4-2. آزمایشهاى غیر مخرب هدف از این آزمایشها، بازرسى و تشخیص عیوب مختلف جوش (سطحى وعمیق) و تایید آن می باشد، بدون اینکه قطعه جوش داده شده غیر قابل استفاده شود. اگر آزمایش نشان دهد که محلی از جوش معیوب است می توان از طرفین محل مذکور به اندازه لازم برداشته و با جوش مجدد اتصال کاملی را به دست آورد . 4-2-1. آزمون ذرات مغناطیسى آزمون ذرات مغناطیسى یکى از آسانترین آزمایشهاى غیر مخرب جوشکارى است . این روش جوش را براى معایبى از قبیل ترکهاى سطحى، ذوب ناقص، تخلخل، بریدگى کنار جوش، نفوذ ناقص ریشه جوش و اختلاط سرباره کنترل می کند. این آزمایش محل ترکهاى داخلى و سطحى بسیار ریز را براى رویت با حشم غیر مسلح آشکار میکند. قطعه مورد آزمایش با استفاده از جریان الکتریکى، یا قراردادن آن در داخل یک سیم پیچ مغناطیسى می گردد. سطح مغناطیسى شده قطعه با لایه نازکى از یک گرد مغناطیسى نظیر اکسید آهن قرمز پوشده می شود و این لایه گرد در صورت وجود یک عیب سطحى یا داخلى در داخل حفره یا ترک مربوطه فرو می رود. 4-2-2. بازرسى با مواد نافذ بازرسى با مواد نافذ یکى از شیوه هاى غیر مخرب براى محل یابى معایب سطحى می باشد. سطح مورد بازرسى باید ابتدا از لکه هاى روغن، گریس و مواد ناخالص و خارجى تمیز شود. سپس ماده رنگى مورد نظر بر روى سطح پاشیده شده و در داخل ترکها و سایر ناهمواریهاى نفوذ می کند. رنگ اضافى از روى سطح پاک شده و سپس یک ماده فوق العاده فرار حاوى ذرات ریز سفید رنگ بر روى سطح پاشیده می شود. تبخیر مایع فرار باعث برجاى ماندن گرد خشک سفید رنگ بر روى ماده قرمز نفوذ کرده در ترک می گردد و بر اثر عمل مویینگى، ماده قرمز از ترک بیرون کشیده شده و پودر سفید کاملا قرمز می شود. 4-2-3. آزمون فراصوتى آزمون فراصوتى قادر به تشخیص معایب داخلى بدون نیاز به تخریب قطعه جوش شده می باشد. موج هاى فراصوتى از داخل قطعه مورد آزمایش عبور داده می شوند و با هرگونه تغییر درتراکم داخلى قطعه منعکس می شوند. امواج منعکس شده (پژواک ها) به صورت برجستگى هایى نسبت به خط مبنا، بر روى صفحه نمایش دستگاه ظاهر می شوند. هنگامى که عیب یا ترک داخلى توسط واحد جست و جو پیدا شود تولید ضربان سومی می کند که بین ضربان اول و دوم بر روى صفحه نمایش ثبت می شود. بنابراین مشخص می شود که این عیب بین سطوح بالاو بایین مصالح (در داخل جسم مصالح ) می باشد. 4-2-4. آزمایش پرتونگاری پرتونگاری یکى از روشهاى آزمایش غیر مخرب است که نوع و محل عیوب داخلى و بسیار ریز جوش را نشان میدهد. پرتو رادیویى در ضخامت فلز نفوذ کرده و پس از عبور این ضخامت لکه اى بر روى صفحه فیلم ایجاد می کند. میزان جذب پرتوهاى رادیویى توسط مواد مختلف متفاوت است . نفوذ گل، حفره کازى، ترکها، بریدگى هاى کناره جوش و قسمتهاى نفوذ ناقص جوش تراکم کمترى نسبت به فولاد سالم دارند. بنابراین در حوالى این قسمتها پرتو بیشترى به سطح فیلم می رسد و عیوب فلز جوش، به صورت لکه هاى تاریکى بر روى فیلم ثبت می شوند. 4-3. آزمایشهای مخرب این آزمایشهاى مکانیکى نمونه جوش شده جهت تعیین مقاومت و سایر خواص مکانیکى، نسبتا ارزان قیمت بسیار کاربردى هستند. به همین جهت در سطح وسیعى براى ارزیابى و تایید دستوالعمل جوشکارى و صلاحیت جوشکار به کار می روند. 5. نتیجه گیرى ساختمانهاى فولادى بخش قابل توجهى از ساخت و ساز در ایران را تشکیل می دهند و یکی از مهمترین موضوعات در هر ساختمان فولادى بویژه از نقطه نظر مقاومت لرزه اى، کنترل جوشکارى آن میباشد. جوشها در همه بخشها بایستى منطبق بر اطلاعات نقشه بوده و از لحاظ بعد و طول جوش و کنترل کیفیت لازم بررسى گردد. در این خصوص حتى ممکن است در یک ساختمان فولادى کوچک به انجام آزمایشات غیر مخرب (NDT) بر روى جوش نیاز باشد. در استاندارد، 2800، آزمایشات اولتراسونیک و رادیوگرافى براى کنترل اتصالات جوشى قابهاى خمشى ویژه اجبارى شده است که البته بسته به تشخیص مهندس ناظر در سایر حالات نیز انجام میگیرد. گروه ساختمانی پیمانکاری و خدمات صفر تا صد آذرساوالان نوسازی بازسازی و مقاوم سازی انواع ساختمان 09128618581 - 02634451365 . در کل مناطق تهران و کرج و اطراف www.azarsavalan.com درباره بارگذاری ساختمان بارگذاری ساختمان بارهایی که روی ساختمان وارد می شوند یا مستقیمآ به وسیله طبیعت و یا به وسیله انسان ایجاد می گردند. به عبارت دیگر برای بار روی ساختمانها دو منبع اصلی وجود دارد، یکی ژئوفیزیکی و دیگری مصنوعی. • بار ناشی از تغییرات حجم مصالح شناخت بارها و تعاریف سامانه‌های انتقال بار و بارگذاری ۱-۱) کلیات سازه‌های عمرانی به عنوان یک فرآورده تولیدی و صنعتی با کاربرد مشخص بوده که با توجه به نوع کاربری و استفاده موردنظر، بارهای مشخصی به آن وارد میشود. این سازه عمرانی اگر پل باشد، مطمئناً بارهای وارده بر آن با یک سد یا ساختمان مسکونی متفاوت خواهد بود. در پل بار اصلی وارده بر سازه آن، علاوه بر وزن پل، وزن خودروهای عبوری و همچنین بار فشار سیلاب‌ها میباشد، در حالی که در سدها بار اصلی، فشار آب پشت سد و خطرات ناشی از لرزش‌های زمین لرزه می‌باشند. در یک ساختمان که کاربری مسکونی دارد، نیز مقادیر بارهای اصلی با ساختمانی که کاربری درمانی یا تجاری دارد، متفاوت خواهد بود. به عنوان یک تعریف کلی، بارگذاری تعیین حداکثر بار وارد بر یک سازه در مدت سن سودمندش با ریسک و خطر قابل پذیرش میباشد. بطور کلی سازه‌های موجود را به سه دسته میتوان بخش کرد که عبارتند از:
۱-۲) معرفی انواع بارها بارهای وارده بر سازه با توجه به منبع و منشاء انتشار بارها و رفتارها و تغییرات آنها دسته‌بندی میشوند. به هرحال، با توجه به جمیع شرایط دسته‌بندی زیر را می‌توانیم برای بارها داشته باشیم:
این نوع بار به دلیل ثابت بودن مقدار آن تا انتهای سن و عمر سازه به این نام نامیده میشود. وزن اجزای سازهای نظیر سقف، تیر و ستونها، تیغه‌بندی، کف‌سازی‌ها و … به عنوان بار مرده شناخته شده‌اند و میتوان این اجزا را با توجه به ابعاد هندسی و وزن حجمی و جزئیات اجرایی و فنی آنها با بهره‌گیری از جداول وزن مصالح که در مبحث مقررات ملی ساختمان ارائه شده است، بدست آورد. در تعیین این بار، بویژه در سازه‌های رایج مسکونی باید دقت زیادی داشت و دلیل آن نیز سهم زیاد این نوع بار در کل بارهای وارده بر سازه میباشد. شیوه و روش محاسبه این نوع بار در گفتار دوم ارائه خواهد شد.
بار زنده یا سربار در بیشتر مواقع با توجه به نوع کاربری سازه مشخص شده و به دو گونه کلی ایستا و ضربه‌ای دسته‌بندی میشود. برای نمونه بار زنده در ساختمانهای مسکونی در حالت ایستا، وزن انسان‌ها و بارهای متغیر وارده بر سازه مسکونی بوده و در حالت ضربه‌ای، وزن آسانسور یا بالابر میباشد. مطمئناً خوانندگان درنظر خواهند داشت که بار زنده یک پل با بار زنده یک سد متفاوت است.
بارهای حین ساخت با توجه به روش اجرا و مراحل اجرایی سازه تعیین میشوند. در بسیاری از مواقع در ساخت و سازها، بارهای حین ساخت بیش از بارهای بهره‌برداری سازه بوده و ضرورت دارد که طراحی سازه برای این حالت بار و این نوع بارگذاری بررسی شود. در اجرای پلها، از جراثقال‌هایی استفاده میشود که وزنشان بیش از وزن و بارهای حالت بهره‌برداری میباشد. در ساختمانهای مسکونی نیز باید دال و سقف برای محلهای دپوی مصالح (گچ، سیمان و ماسه) طراحی و کنترل شود.
بار برف مربوط به سقفهای پوشاننده ساختمان بوده و با توجه به شرایط جغرافیایی محل ساختمان متغیر میباشد. مطمئناً در مناطق برف‌گیر و کوهستانی، بار برف بیشتر و در مناطق گرم و کویری بار برف بسیار کم میباشد. در این رابطه مبحث ششم، مقررات ملی ایران نقشه پهنه‌بندی ریزش برف را تهیه نموده است.
در مناطق سردسیر، احتمال یخبندان آب در بعضی سازه‌های خاص میباشد که باید درنظر گرفته شود.
منشاء باد، تغییرات آب و هوایی میباشد. در بسیاری از حالت‌ها، باد همراه با آب بوده و اثرات فرسایشی آب نیز باید درنظر گرفته شود. بار باد تحت عنوان فشار ناشی از وزش باد نیز بیان شده و مقدار فشار باد به صورت یک نمودار در سطح زمین کمتر و در ارتفاع بیشتر میشود. همچنین سرعت و فشار باد در مناطق شهری با ساختمانهای بلند کمتر از فشار باد در دشت باز و یا در ارتفاع خواهد بود. فرمول‌های زیر را می‌توانیم جهت رابطه بین فشار باد و سرعت آن بنویسیم: P=1/2ρ.v2 P=0.00256v2 lb/ft2 P=0.0625v2 kg/m2 P: فشار v: سرعت جابجایی ρ: جرم مخصوص هوا سرعت باد در سطح زمین، کمتر از ارتفاع بوده و با رابطه زیر تغییر میکند. نمایه (۱-۱): نمودار تغییر سرعت باد با ارتفاع بار باد در ایران، جزء بارهای مهم برای برخی مناطق و بعضی از انواع سازهها میباشد. سازه‌های سبک یا سازه‌های با سقف سبک ضروری است برای بار باد کنترل شوند. اجزای غیرسازه‌ای نظیر تیغه‌های رو به باد، دودکش‌ها، نرده‌ها، دیوارهای محوطه و حیاط‌سازی و … از مواردی می‌باشند که باید به صورت مستقل از سازه بررسی شوند. در گفتار پنجم توضیحات مفصلی در ارتباط با بار باد داده خواهد شد.
زلزله و زمین لرزه، پدیده‌ای طبیعی است که پیامد سرد شدن کره زمین میباشد. کره زمین دارای هسته‌ای مذاب و پوسته‌ای سرد و سخت شده است که ضخامت این پوسته در نقاط کوهستانی به ۲۰ کیلومتر و در نقاط قعر اقیانوس‌ها به ۵ کیلومتر می‌رسد. در واقع پوسته زمین از صفحات و تکه‌های جدا از هم تشکیل شده و به فصل مشترک این صفحات و تکه‌ها گسل (Fault) گفته میشود. گسل‌ها خود به دو دسته فعال و غیرفعال تقسیم میشوند. گسل‌های فعال عموماً به گسل‌هایی گفته میشود که در دوازده هزار سال گذشته فعالیت داشته و لایه‌های آبرفتی زمین از فعالیت آنها تاثیر پذیرفته است. بطور کلی باید از احداث ساختمان تا فاصله ۵ کیلومتری در مجاورت گسل‌های فعال و محل‌هایی که امکان بوجود آمدن شکستگی در سطح زمین هنگام زلزله وجود دارد، اجتناب شود و تا فاصله ۵۰ کیلومتری از گسل، خطر لرزه‌خیزی بالایی برای ساختمان درنظر گرفته میشود. در کل باری به نام بار زمین‌لرزه وجود نداشته و زمین‌لرزه فقط در ساختمان ایجاد لرزش نموده شتاب و تغییر شکل‌هایی در آن ایجاد میکند که حاصلضرب جرم در شتاب زلزله (mag)، نیروی زلزله میباشد. بار زلزله، وابسته به سه عامل اصلی فاصله ساختمان تا کانون زلزله، جنس خاک بستر ساختمان و ویژگیهای دینامیکی سازه ساختمان میباشد. در کل، در زمین‌هایی که ممکن است بر اثر زلزله ناپایداری ژئوتکنیکی نظیر روانگرایی در خاک‌های ماسه‌ای سست، نشست زیاد، زمین لغزش، سنگ ریزش یا پدیده‌های مشابه ایجاد گردد و یا در زمین‌های متشکل از خاک رس سست و ماسه‌ای اشباع باید امکان ساخت و شرایط لازم برای ساخت بنا با بهره‌گیری از مطالعات ساختگاه و آزمایشهای ویژه بررسی گردد. در رابطه با محاسبه بار زمین‌لرزه، آیین‌نامه ۲۸۰۰ زلزله مورد استفاده قرار گرفته و در ارتباط با نحوه محاسبه بار زلزله نیز در درس مهندسی زلزله بحث و بررسی بیشتری صورت میگیرد.
مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساختمانها، دارای انبساط طولی و عرضی در اثر حرارت و گرما میباشد. هنگامی که بر فرض مثال، یک تیرآهن فولادی از دو انتها بسته شده باشد، به دلیل عدم توانایی در تغییر شکل‌های گرمایی، دارای تغییر شکلی برابر ∆L=λL∆t خواهد بود، در حالی که عملاً به دلیل بسته بودن، =۰∆ میباشد. بنابراین در این حالت نیروی p در این تیرآهن ایجاد خواهد شد که میتوان آن را از رابطه بدست آورد. یعنی:. نیروها و بارهای حرارتی اکثراً در ساختمان‌هایی که دارای طول زیادی می‌باشند، ایجاد میشود. به همین دلیل با توجه به طول این ساختمانها و شدت گرمایی محیط سعی میشود بین طول‌های ۵۰-۳۰ متر حتماً یک درز جدایش و گرمایی درنظر گرفته شود. اندازه این درز بین ۱۰-۳ سانتیمتر بوده و به آن Expansion joint نیز گفته میشود. در محل درز جدایش، ضروری است دو ستون کنار هم و با فاصله درز جدایش درنظر گرفته شود که در شکل زیر این مطلب به روشنی نمایش داده شده است: نمایه (۱-۲): نمایشی از درز انبساط یا اجرایی در دو ستون کنار هم نوع دیگر بار گرمایی، بار گرمایی عرضی یا گرادیان گرمایی میباشد. این بار در سازه‌های ضخیمی که در معرض تابش و نور مستقیم آفتاب قرار دارند، رخ میدهد. در این سازهها سطح در معرض نور آفتاب، دارای درجه گرمایی ۶۰ درجه سانتیگراد در وسط روز و سطح زیرین دارای درجه گرمای ۳۰ درجه سانتیگراد بوده و این اختلاف درجه گرما، در صورت بسته بودن سازه، مطمئناً ایجاد تنشهای گرمایی در عضو و سازه خواهد نمود. نمونه روشن این پدیده را میتوان در شاه‌تیرهای اصلی پلها دید. این شاه‌تیرها در وسط روز در صورت بسته بودن از دو سر شاه‌تیر مطمئناً متحمل تنشهای اضافی خواهند شد. نمایش این حالت در شکل زیر ارائه شده است. نمایه (۱-۳): نمایشی از تغییرات حرارت در یک پل (گرادیان گرمایی) به همین جهت ضرورت دارد در دو انتهای شاه‌تیر پلها از درزهای جدایش گرمایی بین تیرنشیمن شاه‌تیر و شاه‌تیر (Girder) استفاده نمود.
خاک و آب به دلیل نداشتن ایستایی، روی بدنه و جداره ظروف نگهدارنده آنها فشار وارد میکنند. این جداره از نظر سازهای میتواند دیواره حایل نگهدارنده حجم مشخصی از خاک، دیواره زیرزمین‌ها، دیواره استخر و … باشد. فشار خاک با توجه به مشخصات مکانیکی آن تعیین شده و در هر حالت نباید کمتر از فشار مایع، معادل با وزن مخصوص ۵۰۰ دکانیوتن بر مترمکعب باشد. در صورتی که خاک مجاور دیوار در معرض سربارهای متحرک یا ثابت قرار گیرد، تاثیر این سربارها در افزایش میزان فشار پشت دیوار حایل باید در محاسبات درنظر گرفته شود. برای محاسبه فشار آب از رابطه استفاده میشود. (الف) (ب) نمایه (۱-۴): الف) نمایشی از فشارهای وارده توسط آب ب) نمایشی از فشارهای فعال و غیرفعال خاک در محاسبه فشار خاک، ضرایب Kp, Ka نیز وارد محاسبات میشود. نحوه محاسبه Kp, Ka و انواع روشهای محاسبه و طراحی دیوارهای حائل در دروس مهندسی پی بررسی میشود. در کل برای طراحی دیوارهای حایل و شالوده‌های آنها ضرایب اطمینان در مقابل واژگونی و لغزش پی به ترتیب برابر با ۷۵/۱ و ۵/۱ در نظر گرفته می شود. البته باید درنظر داشت که در بسیاری موارد، تراز آب زیرزمینی، بالاتر از کف زیرزمین بوده و اثر آن باید در محاسبه فشار وارد بر دیوار دیده شود و در این موارد باید برای فشار خاک با وزن مخصوص خاک غوطه‌ور و اشباع، همراه با فشار کامل ایستایی آب زیرزمینی طراحی شود. در طراحی کف زیرزمین در این حالت، اثر فشار برکنش آب زیرزمینی (Uplift) باید به صورت فشار کامل ایستایی بر تمام کف درنظر گرفته شود. این فشار باید بر اساس اختلاف تراز زیرکف نسبت به بالاترین تراز آب زیرزمینی محاسبه شود. ضریب اطمینان موجود در مقابل فشار برکنش کف، حداقل برابر۵/۱ درنظر گرفته میشود. نمایه (۱-۵): نمایش فشار برکنش کف زیرزمین ناشی از آب زیرزمینی (uplift)
اتاق‌های کنترل مهم (نظیر کنترل شیرهای نفت، کنترل مرکزی نیروگاهها و …) و پناهگاه‌های هنگام جنگ در برابر انفجار باید مقاوم و پایدار باشند. در تعیین بارهای انفجاری از استاندارد US.ARMY-TM5 استفاده میشود. به عنوان نمونه برای اتاق کنترل، باری معادل انفجار ۲۵۰Ib مواد منفجره به فاصله ۵۰ فوت (۱۵ متری) برای بارگذاری و تحلیل استفاده میگردد: نمایه (۱-۶): نمایش چگونگی اعمال بارهای انفجاری بر اتاقک در جزیره خارک جهت تاسیسات و اتاق‌های کنترل لوله‌های نفتی از فاصله انفجاری برابر ۸ متر جهت مواد منفجره استفاده شده است و حتی‌الامکان به صورت مدفون در زیر خاک طراحی شده‌اند. ۱-۳) مبانی احتمالاتی بارگذاری سازه: بارهای غیردائمی که در هنگام استفاده و بهره‌برداری از ساختمان به آن وارد میشود، شامل بارهای زنده، برف، باد، زلزله و … می‌باشند که با توجه به نوع کاربری ساختمان یا هر بخش از آن و مقداری که احتمال دارد در طول سن ساختمان به آن وارد گردد، تعریف میشوند و میتوان مقادیر برگزیده برای بارگذاری به عنوان مقادیر احتمالاتی که با درصد زیادی احتمال وارد شدن به ساختمان را دارند، درنظر داشت. |
موارد استفاده اولیه :
کف کارخانجات و کارگاه های و کارگاه های تولیدی و صنعتی
خصوصیات ویژه :
قابلیت چسنبدگی و اجرا به روی بتن قدیم و بتن تازه